Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Qupperneq 44

G u ð r ú n H e l g a d ó t t i r
44 TMM 2011 · 2
„Hvað varðar þá um vatnið,
sem vínið rauða teyga?
Hvað varðar þá um jörðina,
sem himininn eiga?“
Himinninn var í augunum á þér, og þegar þú horfðir á mig með þessum fallegu
augum og sagðir mér hug þinn allan, þá vissi ég, að ekkert gat skilið okkur, og
þegar ég hugsa um æfina þína, finnst mér óvíst, að þú hafir verið sælli en ég. „Er
ég lífsstríð okkar met, einu því ég hrósað get: ég hefi fleiri tárum lífsins goldið
gjöf.“ Þú lýstir einu sinni dásamlega fallega landinu ókunna, sem sumir halda
að sé til, og þú talaðir þar um „blátt“ ágústhúmið, sem breiðir sig yfir landið, þar
sem við verðum bæði, og ef þetta er svona, þá kemur þú einhvern tíma á fögru
ágústkvöldi, hristir hárið frá enninu og segir við mig, eins og þú sagðir svo oft
áður: „Ertu búin með verkin, Brynhildur mín! Geturðu komið út með mér?“ „Já,
ástin mín! Nú er ég loksins búin, og nú fer ég með þér fyrir fullt og allt.“
Með þessum orðum lýkur frásögn Elínar en bókin, sem var prentuð í
Ríkisprentsmiðjunni Gutenberg, kom út árið 1946, augljóslega á kostnað
höfundar þar sem annarra útgefenda er ekki getið. Útkoma bókarinnar
mun hafa valdið talsverðu uppnámi og ættingjar og vinir líklega mis­
hrifnir af tiltækinu. Hafa vafalaust margir átt erfitt með að taka alvarlega
ástir nítján ára pilts og fimmtán árum eldri konu. Mun bókin hafa verið
fjarlægð eins og unnt var og víst er að hún hefur í áratugi verið öldungis
ófáanleg. Ég sá þessa bók fyrst þegar ég var tólf ára gömul og tókst að
lesa mig í gegnum hana áður en hún var þrifin frá mér eins og hún væri
mjög svo hættuleg börnum. Löngu seinna tókst mér að finna eintak
sem ég á og gæti vel. Í henni eru auk frásagnar Elínar af ástum þeirra
Jóhanns nokkur óbirt ljóð og ævintýri skrifuð og ort til hennar.
Ég hef ekki lagt áherslu á lífshlaup Elínar sjálfrar, enda ekki hér um
ævisagnaritun að ræða. Hún skilaði dagsverki sínu með reisn og sóma,
og börn hennar urðu virtir þjóðfélagsþegnar sem og hún sjálf. Fyrir mér
er saga Elínar saga konu sem bjó yfir hæfileikum og næmi sem hvergi
fengu notið sín í amstri daganna og ekki heldur hjá þeim sem mat hana
mest. Sú spurning verður áleitin þegar þessi litla bók er lesin hvort
umburðarlyndi okkar væri meira og betra nú. Virðum við tilfinningar
hvert annars meira nú en íbúar örlítillar höfuðborgar gerðu fyrir nær
áttatíu árum? Nýtur sá mestrar virðingar sem elskar mest?