Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Blaðsíða 52

G u n n a r M á r H a u k s s o n
52 TMM 2011 · 2
nútímans mætti sjálfsagt segja hið fornkveðna „Þar veit ek feiknstafi flesta.“ […]
Fram með höfninni er auðvitað gríðarbreið „uppfylling“ svo ég noti Reykvískt
orð og er hún full af allskonar vöruhlöðnum vögnum, gríðarstórum kerruklárum,
ökukörlum, verkalýð og svo auðvitað iðjulausum skrýl. Inn úr þessari „uppfyll­
ingu“ liggja svo örmjóar dimmar og óhreinar götur, milli risavaxinna eldgamalla,
hálfhruninna húsbákna, slíkar götur kalla Englendingar „thoroughfares“ – sund.
Þarna hafast þeir útskúfuðu við. Þarna selja lökustu skækjurnar banvæn ástaratlot
sín, þarna eru fylgsni stórþjófanna og morðvarganna. […]
Um borð voru komnir enskir lögreglumenn. Áttu þeir að stimpla landgöngu­
leyfi á farbréf okkar. 100 pund sterling var sagt að sektin væri ef farið væri í land
með ómerktan passa.
En okkur Halldóri frá Laxnesi, því hann var svo sem samferða, eins og fyrrum,
láðist að gæta þess arna, og skruppum á land svona til þess að renna augunum yfir
það næsta, áður en við tækjum okkur árbýtinn. Fórum við inn í eitt sundið, og
var þá ekki bjartara en svo þar inni á milli húsanna að ekki gerði betur en fýsilegt
væri inn að ganga, þótt fullbjart væri orðið af degi fyrir löngu þarna inni. Fyrir
götuenda var hótell sem á stóð letrað stórum skitnum stöfum, sem einhvern tíma
höfðu verið gyltir: Three Indian Kings. En heldur hefði ég legið úti en fá mér
næturskjól í hótellinu því. Þótt þessi rannsóknarför okkar Halldórs, kunningja
míns, væri nú ekki löng, þá bar nú samt hitt og þetta fyrir augun, sem vert væri
að segja frá ef tími leyfði. En nú er svo yfrið nóg umræðuefnið að mörgu verður
að sleppa, eigi vel að vera. Skulu þó hér um höfð nokkur orð.
Þarna sá ég fyrst menn þá sem sennilega eru dauðanum og tortýmingunni
ofurseldir tveim til þrem ættliðum fyrir fæðingu sína. Þessir menn hafa fátt
annað sameiginlegt öðrum mönnum en það að vera tvífættir. Og þó –. Einhvers­
staðar í gjörslokknuðum augum þeirra glórir fyrir sál eða sálarvofu, sem, þótt
rödd hennar sé löngu, löngu týnd –, hrópar fram eggsárann sársauka í brjóstum
bræðra þeirra, sem ennþá eru lifandi.
Annars væri það ofætlan nokkrum manni að ætla sér að lýsa þeim kenndum
sem vakna frammi fyrir þessum lifandi líkum af mönnum sem fæddust dauðir af
dauðri móður, sem ef til vill aðeins lifði hálfu lífi í langafa sínum – ef ekki löngu
löngu fyr í ætt sinni – svo djúp er tortýming þeirra orðin, svo algjör úrkynjunin.
Jæja, ekki meira um það. Þegar við Halldór komum aftur um borð úr þessum
óleyfilega leiðangri, varð Jón nokkur Leifs, sem þið munuð kannast við, á vegi
mínum. Hann stóð á þyljum uppi með sína dálitlu þýsku frú á handleggnum,
og horfði með miklum Welt­Schmerz á skrýlinn sem óðum var að þyrpast fram
að skipinu. Ég hafði stundum verið að gera að gamni mínu við hann út af þeirri
miklu trú sem hann hafði játað á Íslendingum í blöðunum í sumar.
Nú kom Leifs til mín og sagði, auðvitað töluvert hróðugur. „Þarna sjáið þér!
Nú vona ég að yður fari að skiljast hversvegna ég hef meiri trú á löndum okkar
en öllum öðrum. Svona ræflar finnast ekki á Íslandi.“ Já, satt var orðið. Meðal
blindingjanna er hinn eineygði konungurinn! Hjá okkur finnast ekki nema
dálitlir grænjaxlar af þessu tagi – en þarna voru berin sjálf.
En hvað okkur Halldóri viðvíkur, þá sluppum við við allar sektir, enda kom
það sér betur, og settumst við nú undir borð miklu fróðari en áður.