Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Blaðsíða 45

TMM 2011 · 2 45
Gunnar Már Hauksson
Jóhann Jónsson skáld
Jóhann Jónsson skáld hefur verið mér hugleikinn frá æsku. Faðir minn
Haukur Þorleifsson dýrkaði Jóhann og las oft upphátt fyrir sjálfan sig úr
kvæðasafni hans. Mörg þessara kvæða meðtók ég óafvitað sem barn en
þau opinberuðust mér svo aftur þegar ég fór að lesa þau sjálfur.
Mér var því sönn ánægja að fá að lesa ljóð Jóhanns inn á hljóð­
bókavefinn hlusta.is en þar var Jóhann valinn „skáld mánaðarins“ og
því fylgdi kynning á Bókasafni Seltjarnarness. Ég var beðinn um að
aðstoða við að safna efni í dálítið kver sem gefið var út í tengslum við
kynninguna. Ég féllst á það enda þótt ég hafi nú ekki stundað fræðistörf
um dagana. Þetta litla verkefni hefur svo undið ótrúlega upp á sig og er
þessi grein einn angi af því.
Fyrsta verk mitt við öflun efnis fyrir kverið var að sjálfsögðu að lesa
það sem Halldór Kiljan Laxness skrifar um Jóhann. Við eigum það fyrst
og fremst Halldóri að þakka að við höfum nokkuð heillega mynd af
skáldinu og persónunni Jóhanni Jónssyni. Hjá honum er víða að finna
heillandi lýsingar allt frá því að Halldór kynnist ljóðinu „Hafið dreymir“
17 ára gamall og til þess er hann kveður Jóhann tveimur dögum fyrir
andlát hans.
Að sjálfsögðu nýtti ég ekki nema lítið af því efni sem fyrirfinnst um
Jóhann. Til dæmis kom út árið 1992 bókin Undarlegt er líf mitt sem hefur
að geyma bréf Jóhanns til sr. Friðriks A. Friðrikssonar á Húsavík. Elín
Thorarensen gaf út hugljúfa bók um samband þeirra Jóhanns en þau köll­
uðu hvort annað Angantý og Brynhildi. Einnig má nefna greinaflokk sem
Óskar Guðmundsson birti í Alþýðublaðinu 1997 þar sem ævi Jóhanns er
rakin. Jóhann átti stóran vinahóp í Leipzig, bæði Íslendinga sem voru við
nám í Þýskalandi og svo þýska mennta­ og listamenn. Af Íslendingunum
má nefna Kristin E. Andrésson, Skúla Þórðarson og Arnfinn Jónsson.
Þeir létu eftir sig ýmsar heimildir um samskipti sín við Jóhann. Allt þetta