Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Blaðsíða 108

Á d r e p u r
108 TMM 2011 · 2
hafa 34 karlar fengið þau og 9 konur.
Egill hefur verið fljótur að finna þessar
handhægu upplýsingar. Það hvarflar
hins vegar ekki að þáttagerðarmannin­
um að spyrja spurninga. Hvers vegna er
þetta svona? Egill hefur kannski ekki
tíma til annars en að krafsa á yfirborð­
inu. Til of mikils mælst að hann geri
ann að. Tími kostar peninga.
Egill er önnum kafinn maður. Hann
er stjórnandi tveggja vinsælla þátta er
varða samtímann. Það eru auðvitað tak­
mörk fyrir því hversu djúpt hann getur
kafað ofan í samfélagsvitundina. Við
trúum ekki öðru en þetta hafi vakið
hann til umhugsunar þó svo það hafi
ekki beinlínis komið fram í svari hans.
Til dæmis væri fróðlegt að spyrja: Hvar
liggur meinið? Hvert er t.d. kynjahlut­
fall þeirra sem koma með handrit til
forlaga, hverjir ráða þar útgáfu og hverj­
ir hljóta þar náð? Það er spurning hvort
einhver munur er á efnistökum
kynjanna. Menn velta fyrir sér hvað er
spennandi að gefa út og söluvænlegt. En
hér gerum við kannski ofurmannlegar
kröfur til þáttagerðarmannsins? Hvað á
að prýða góðan sjónvarpsþátt og stjór­
nanda hans? Á hann að spegla samtím­
ann eins og hann er – það gerir Egill
mjög vel. Eða á hann að hrista upp í
samtímanum – t.d. með því að taka tillit
til kynbundinna sjónarmiða við grein­
ingu og koma með tillögur til úrbóta út
frá því?
Vinna með kynbundin sjónarmið
felst einkum í því að rannsaka mat og
reglur sem varða samskipti karla og
kvenna. Athuganir geta beinst að félags­
legum, hugmyndalegum eða bók­
menntalegum þáttum. Rétt eins og
heildina ætti að rannsaka hvert einstakt
atriði út frá kynbundnu sjónarmiði, til
dæmis þekkingarfræði, mannskilning,
valdastöðu, reglur og árekstra í samfé­
laginu og svo bókmenntastofnunina.
Þannig séð skapar kynbundið sjónarmið
nýja þekkingu og beinir athygli að
nýjum vandamálum og rannsóknar­
verkefnum. Oft getur þetta sjónarmið
varpað ljósi á gamlar, velþekktar rit­
smíðar. Jafnframt er það undirstaða
gagnrýninnar rannsóknar á félagslegri
venju.
Karlar eru í aðalhlutverki í bókum
Lærdómslistafélagsins. Egill spyr reynd­
ar mikilvægrar spurningar í því sam­
bandi: er heimspekin karlkyns? Þarna
hefði hann getað haldið áfram og rann­
sakað. Hvert er t.d. hlutfall kynjanna við
heimspekideild HÍ, eru konur þar ef til
vill í meirihluta? Ef við gefum okkur
það, þá er eitthvað sem ekki stemmir,
það er eitthvað að.
Það er augljóst að Egill hefur mikið
að gera enda sinnir hann krefjandi starfi
og gerir vel. Það er auðvitað til
of mikils mælst að hann hefji rannsókn
á hlutfalli kynja í bókmenntaheiminum
á Íslandi. Rannsókn krefst tíma. Egill er
svo sem ekki sá eini innan fjöl miðla­
heimsins sem brenndur er þessu marki
tímaskorts. Þannig finnst okkur yfirleitt
fjölmiðlar almennt krafsa á yfirborðinu.
Og það hlýtur að leiða til ákveðinnar
niðurstöðu: Krafs veldur áhugaleysi. Við
spyrjum: Hvers vegna er t.d. ekki fjallað
um barnabækur í Kiljunni? Þessar
bækur skipta bæði karla, konur og börn
í landinu miklu máli.
Oft heyrast þau orð í bókmenntaum­
ræðunni að þessi eða hinn höfundurinn
hefði þurft harðari ritstýringu. Lítum
fram hjá þeirri spurningu hvort stýra
þurfi orðlist harðar og meira en öðrum
listgreinum. Spurningin er kannski
hvers konar ritstýringu er verið að tala
um. Hver á að stýra og í hvaða átt, hvað
á strikið að vera, svo leitað sé í sjó­
mannamál? Hver ætti reynsluheimur
ritstjóranna að vera, getur karl ritstýrt
konum og öfugt? Ef til vill þarf að stýra