Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Blaðsíða 66

K u r t Vo n n e g u t
66 TMM 2011 · 2
og segir: „Hamlet, hlustaðu á mig, það er einhver vera uppi á virkis­
veggnum. Ég held að þú ættir kannski að tala við hana. Hún er hann
pabbi þinn.“ Því næst fer Hamlet upp á virkisvegginn og talar við þessa,
þið vitið, frekar loftkenndu vofu sem hefur líkamnast. Og vomurinn
segir: „Ég er faðir þinn, ég var myrtur, þú verður að hefna mín, frændi
þinn gerði það, svona skaltu fara að.“
Gott og vel, voru þetta góðar eða slæmar fréttir? Til þessa dags vitum
við ekki hvort þessi vofa var í raun og veru faðir Hamlets. Ef þið hafið
hætt ykkur í andaglas þá vitið þið að illir andar eru á kreiki og vísir til að
segja ykkur eitthvað en þið ættuð ekki að leggja trúnað á það. Madame
Blavatsky, sem vissi meira en nokkur annar um anda heimsins, sagði að
þið væruð fífl að taka nokkurn draug alvarlega vegna þess að þeir eru oft
meinfýsnir og oftar en ekki sálir fólks sem hefur verið myrt, svipt sig lífi
og verið illa svikið og grátt leikið í lífinu á einn eða annan hátt, og eru
bara á höttunum eftir hefnd.
Þess vegna vitum við ekki hvort þessi vera var í raun og veru faðir
Hamlets eða hvort þetta voru góðar eða slæmar fréttir. Og það veit
Hamlet ekki heldur. En hann segir ókei, ég kann ráð til að tékka á
þessu. Ég leigi leikara til að leika hvernig frændi minn myrti föður
minn eins og vofan sagði, og ég set þessa sýningu upp og sé þá hvernig
frændi minn bregst við. Því næst setur hann upp leikatriðið. Og það er
ekki eins og Perry Mason. Frændi hans gengur ekki af vitinu og segir:
„Æ, æ, þú gómaðir mig, ég gerði það, ég gerði það.“ Sýningin kolfellur.
Hvorki góðar né slæmar fréttir. Eftir þetta klúður bregður Hamlet
á það ráð að tala við móður sína en þá bærast leiktjöldin. Þá heldur
hann að frændinn sé kominn aftur og segir: „Gott og vel, ég er orðinn
hundleiður á að vera svona helvíti óákveðinn,“ og hann rekur rýtinginn
gegnum leiktjöldin. Nú, nú, hver skyldi þá falla fram? Þessi vindbelgur,
Póloníus. Þessi Rush Limbaugh.1 Og Shakespeare álítur hann aula sem
mátti alveg missa sín.
Þið vitið vel að heimskir foreldrar halda að ráðið, sem Póloníus
gaf börnum sínum þegar þau voru að fara burt, hafi einmitt verið
það sem allir foreldrar ættu alltaf að ráða börnum sínum, og það er
heimskulegasta ráð sem hugsast getur, og Shakespeare sjálfum þótti það
meira að segja kátlegt.
„Fé skaltu hvorki að láni fá, né lána.“ En hvað er lífið annað en að taka
endalaust lán og lána, gefa og taka?
„Vertu samt umfram allt þér sjálfum trúr.“ Vertu sjálfhverfur!
Hvorki góðar né slæmar fréttir. Hamlet var ekki handtekinn. Hann
er prins. Hann getur drepið alla sem hann langar til. Þess vegna heldur