Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Blaðsíða 136

D ó m a r u m b æ k u r
136 TMM 2011 · 2
Svarið þýðir að ekki er hægt að ganga að
sannleiksgildi þessa kafla vísu. Til að
bæta gráu ofan á svart spyr sögumaður í
lok dagbókarbrotsins hvort Hveragerði
teljist til landsbyggðarinnar og endur­
ómar þar meginstef úr Færeyjaferðinni,
nefnilega hvort Færeyjar séu í útlönd­
um.
Fór kauði til Færeyja eða ríslaði hann
sér bara á Hótel Örk og spjallaði þar við
Danna og Högna milli þess sem hann
spann upp ferðasögu með aðstoð ferða­
handbóka?
Nokkrum dögum eftir lestur bókar­
innar hitti ég útgefanda Huldars; vissi
hún hvort hann hefði farið til Færeyja?
Hún sagðist vita það en kysi að svara því
ekki. Það er greinilegt að bæði Huldar
og forleggjarinn vilja halda því opnu
hvort hann fór eða ekki og í framhaldi
af því má spyrja hvað þau telji að unnið
sé með því.
Hermann Stefánsson
Framtíðin
Helgi Ingólfsson. Runukrossar. Orms­
tunga, Reykjavík, 2010.
Íslam mun yfirtaka heiminn. Múslimar
koma sér fyrir hvarvetna, milljónum
saman fylla þeir borgirnar, þeir smeygja
sér inn í stjórnsýsluna, mennta heiminn
og hið opinbera líf og leggja grunn að
íslömsku gildismati, sharialögum. Þetta
er ein af þeim framtíðarsýnum sem á
kreiki eru í samtímanum. Önnur geng­
ur út á að hið ört vaxandi heimsveldi
Kína muni fyrr en varir taka þeim
stökkbreytingum í iðn­ og tækniþróun
sem til þarf og vinna þau pólitískt­
diplómatísku klækjabrögð sem nauðsyn­
leg eru til að yfirtaka stöðu ríkjandi
heimsveldis, Bandaríkjanna, og útbreiða
fagnaðarerindi algers virðingaleysis
fyrir mann réttindum, mannslífum og
málfrelsi. Japanir hafa á stundum þótt
líklegir til heimsyfirráða, í bandarískri
spáskáldsögu frá áttunda áratugnum
hafa þeir yfirtekið allt og farið minnk­
andi að líkamsvexti á sama tíma og sjást
ekki lengur berum augum. Enn ein
framtíðarsýnin, vinsæl í vissum kreðs­
um á Íslandi, spáir gerræðislegri Evrópu
sem við endurheimt síns kapítalíska lífs­
krafts breytir sér í stríðsvél, blandar sér
í olíustríðin, eyðir sjálfræði smáþjóða,
murkar lífið úr krónunni og sauðkind­
inni. Þá er ónefnd algengasta framtíðar­
sýn allra tíma: Heimsendir. Heimsend­
asýnin er ekki bara á kreiki í samtíman­
um heldur innbyggð í trúarbrögðin,
hvort sem er íslam eða kristni, hún er
innbyggð í alla menningu. Oftast hljóð­
ar hún svo í samtímanum, studd rann­
sóknum: Loftlagsbreytingar af manna­
völdum munu skjótt gera endanlega út
um allan menningarlegan ágreining og
þagga niður í orustunum um frásögn­
ina, gegndarlaus virkjanastefna Íslend­
inga undanfarin ár fer þá hratt með
landið í hundana. Græðgi mannsins og
skeytingarleysi gagnvart náttúrunni
gerir út af við hann.
Framtíðarsýnir segja mikla sögu um
samtíðina. Því á hverjum tíma er aðeins
unnt að hafa svo og svo margar gerðir
framtíðarsýna. Og þær standa alla jafna
í beinu sambandi við það hverjum
augum fortíðin er litin. Það virðist deg­
inum ljósara að jákvæðar framtíðarsýnir
eru heldur sjaldséðar í dag, þær virðast
með einhverjum hætti örðugri en oft
fyrr; þó lifum við heldur ekki á tímum
sem líta með sérlegri lotningu til klass­
ískra tíma í fortíðinni. Nær er að halda
að spænski hugsuðurinn Ortega y Gas­
set hafi lög að mæla: „Í fyrsta sinn
stöndum við frammi fyrir öld sem núll­