Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Blaðsíða 118
D ó m a r u m b æ k u r
118 TMM 2011 · 2
þess sem sögukonan Jenný Alexson
minnir í sífellu á sig. Framhaldsbókin
ferðast því dálítið skemmtilega aftur
ábak, þó að hún mjakist líka ofurlítið
áfram í tíma, og snýr því hefðbundnum
frásagnarformúlum við, því að þar er
öllu algengara, ef um fjölskyldusögur er
að ræða, að byrja á eldri kynslóðinni.
Að þessu sögðu mætti vel fjalla um
þessar tvær fyrstu bækur kvartettsins
sem fjölskyldusögur og þá sérstaklega
sögur af samskiptum feðga (sem eru
erfið í báðum bókum og hjá öllum kyn
slóðum), enda er á einum stað í Hand-
ritinu beinlínis vísað til skrifa tékk
neska rithöfundarins Franz Kafka um
samband hans við föður sinn. Feðg
aþráðurinn verður þó látinn öðrum
eftir.
Annað samfélagslegt atriði sagnanna
er kreppan. Þótt tímarammi bókanna
beggja sé haust 2006 og kreppan þar
með ekki komin þá er hún mjög nálæg í
þeirri seinni, aðallega þó í vitund les
andans sem les bókina á krepputímum.
Bragi hnýtir ofurlítið í gróðærið í Sendi-
herranum (meðal annars verða kaup
ljóðskáldsins á rándýrum frakka í einni
fínustu herrafataverslun bæjarins ákaf
lega táknræn í því samhengi) og heldur
svo áfram að leika sér með þann þráð í
Handritinu. Þetta kemur meðal annars
fram í óvæntum áhuga lyfsalans nýríka
Alfreðs Leós Thorarensen á að fram
leiða kvikmynd eftir tvo hálfútbrunna
kalla sem engan feril eiga að baki á
þessu sviði; sá áhugi á reyndar síðan
eftir að fjara út. Í síðasta hluta Hand-
ritsins hamrar höfundur svo á tákrepp
andi vandræðalegum yfirlýsingum for
seta landsins um útrásarvíkingana og
tengir fimlega átökum við Breta og
Þorskastríðunum (undirliggjandi eru
IceSave reikningarnir, sem voru ekki
einu sinni orðnir að (tærri snilldar)hug
mynd þá) en sagan gerist að hluta til í
Hull. Að þessu leyti mætti vel flokka
Handritið með hinum svokölluðu
kreppubókum sem tröllriðu haustútgáf
unni 2009 en létu minna á sér kræla ári
síðar. En nei, ég ætla heldur ekki að
fjalla um þennan þráð, enda er hann
aðallega til staðar í annarri bókinni. Ég
ætla að sleppa mér í textaleikjum og
skoða skáldskapinn í sögunum, bæði
hvernig hann birtist og hvernig um
hann er fjallað. Þetta þýðir þó ekki að
hinu félagslega verði varpað fyrir borð,
þvert á móti þá ætti að vera augljóst að
skáldskapur er há pólitískt fyrirbæri og
snertir öll svið samfélagsins, eins og
kreppan sýndi svo sannarlega fram á.
Ljóð í óbundnu máli og
kvikmyndahandrit
Sendiherrann og Handritið eiga það
sameiginlegt að vera skáldsögur sem
fjalla um sköpun annars skáldskapar,
nánar tiltekið ljóða og kvikmynda
handrita. Sem slíkar eru þær því að ein
hverju leyti margfætlur og bera einkenni
þessara forma, þótt seint verði reyndar
sagt að Sendiherrann sé ljóðræn (þó að
vissulega séu greinarnar tvær sem ljóð
skáldið Sturla Jón skrifar um ljóðahátíð
ina næsta ljóðrænar). Hinsvegar er
Handritið mjög myndræn bók, bæði
hvað varðar lýsingar á kvikmyndahand
ritinu sjálfu og þá sérstaklega það
hvernig þeir félagar ímynda sér að hinn
heimsfrægi aðalleikari kvikmyndarinn
ar sjái fyrir sér atburði í kvikmynda
handriti sem hann kemur aldrei til með
að leika í, því kvikmyndahandritið
fjallar um dauða hans eftir að hann
lendir í uppnámi á veitingahúsi áður en
kvikmyndunin hefst. Ennfremur ‘sér’
sögukonan Jenný Alexson ýmsa atburði
‘fyrir sér’ og þannig er hinn myndræni
þáttur ítrekaður. Ljóðið er hinsvegar
fyrst og fremst til umræðu í Sendiherr-