Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Blaðsíða 79

F r á s a g n a r l i s t o g f j ö l m e n n i n g a r l e g u r s k i l n i n g u r
TMM 2011 · 2 79
stafar af því að rás atburðanna, sem eiga að hafa gerst á ákveðnum tíma,
myndar einnig varanlega formgerð. Hún vísar í senn til fortíðar, nútíðar
og framtíðar.“8 Í stuttu máli staðhæfir Lévi­Strauss að mýtemin séu
sameiginlegir frumþættir innan goðsagna alls staðar í heiminum. Þessir
þættir eru óbreytanlegir vegna þess að formgerðir goðfræðilegra sagna
eru hluti af hugarstarfi mannsins.
Rithöfundurinn var maður án goðsagna, Perúmaður af spænskum
uppruna sem leitaði að rótunum í Evrópu en fann loks samsvörun í
goðsögnum frumbyggjanna sem voru innan hans þjóðarrýmis. Rithöf­
undurinn hafði reynt vel og lengi að ná takmarki sínu í heimalandinu,
jafnvel augliti til auglitis við ættbálkana, en ekki haft erindi sem erfiði.
Af hverju ekki? Hann gaf engan gaum að því sem Mascarita hafði reynt
að segja. Ef hann hefði fylgt honum eftir, sínum besta vini, hefði hann
náð takmarkinu, vegna þess að – líkt og Casanova segir – „innri lögun
hvers þjóðarrýmis endurspeglar af nákvæmni formgerð hins alþjóðlega
heimsbókmenntarýmis“.9
Með því að grafa upp rætur eigin þjóðar, þ.e. sögur og goðsögur frum­
byggja og aðrar þjóðsögur, sem eru í fornu sambandi við umhverfið,
varð Rithöfundurinn nánari eigin sjálfsvitund, skilgreindi þjóðerni sitt
betur, og á þann hátt afbyggði hann það á sama tíma til að komast að
niðurstöðu um alþjóðleika og fjölmenningarlegan skilning. Hann fann
tengslin milli allra menninga; almennan grundvöll hugsunarháttar,
altækra gilda og skilnings og vangaveltna um manninn í veröldinni.
Líkt og áður hefur verið rætt finnast þessir grunnþættir í goðsögum,
fyrirrennara skáldskapar.
Hlutarnir í The Storyteller eftir Llosa, þar sem Rithöfundurinn ræðir
um líf sitt og reynslu, eru oft hlaðnir vísunum í hámenningu. Það skapar
dýnamík við hina frumstæðu og goðsagnakenndu hluta; akademísk
þekking andspænis frumstæðri visku. Smám saman sjáum við þessa
mismunandi hluta sjálfsvitundar Rithöfundarins samlagast – eða með
öðrum orðum, hann veitir frumstæðri frásagnarlist viðurkenningu og
virðingu og sér þá hringrás frásagnar innan allra menninga, og tengir
það við sína eldri þekkingu.
Goðsagnakenndir hlutar The Storyteller eru frásagnir og lýsingar á
sögum Machiguenga­fólksins, og þar er aðalpersónan sögumaðurinn
Tasurinchi. Þetta er nokkurs konar þroskasaga, full af dýramyndmáli
og mismunandi lögum merkingar. Sögunni er skeytt milli sögu og
minninga Rithöfundarins um hann sjálfan og Mascarita. Í fyrstu vita
lesendur ekki hver segir söguna af Tasurinchi. En þegar komið er áleiðis
inn í bókina verður ljóst að sú saga gæti hafa verið sögð af báðum sögu­