Tímarit Máls og menningar - 01.09.2017, Page 44

44 TMM 2017 · 3
B ó k m e n n t a h á t í ð
líka þjóðsagnakennt, persónur eru iðulega fulltrúar ákveðinna eiginleika úr
sagna flóru þjóðarinnar og hafa sumar ofurmennska eiginleika. Þær eru ekki
margbrotnar þótt bókin sé löng og við kynnumst sálarlífi þeirra ekki nema að
takmörkuðu leyti. Þannig tvinnar Kurniawan saman sagnahefð þjóðarinnar
og áhrif frá sagnameisturum á borð við Gabríel García Márquez, William
Faulkner og Salman Rushdie.
Svipaða blöndu er að finna í annarri skáldsögu Kurniawans, Man Tiger
(2004). Titillinn vísar til þess að í Margio, aðalpersónu bókarinnar, býr hvítt
kvenkyns tígrisdýr sem hefur mikil áhrif á framvinduna í bókinni. Tígris-
dýrið má lesa sem hlutgervingu á villidýrinu í mannfólkinu. Man Tiger er
mun smærri í sniðum en Fegurð er sár og ekki nálægt því eins þroskað verk.
Báðar eru sögurnar eins konar fjölskyldusögur. Man Tiger snýst í grunninn
um hjónaband foreldra Margios. Það er síður en svo farsælt og að lokum
heldur mamma hans framhjá með nágrannanum Anwar Sadat – nei, ekki
egypska forsetanum sem var myrtur árið 1981 heldur er hér um að ræða
lítilsigldan rakara og listamann sem mamman var húshjálp hjá. Mamman
gengur í endurnýjun lífdaga við atlot nágrannans, hefur ekki kynnst sam-
bærilegum atlotum í sínu misheppnaða hjónabandi. Hún verður ófrísk eftir
nágrannann og þegar eiginmaðurinn kemst að því gengur hann í skrokk á
henni sem leiðir til þess að barnið fæðist fyrir tímann og deyr að viku liðinni.
Framhjáhald mömmunnar hefur síðan áhrif á ástalíf sonarins sem hafði
verið í tygjum við dóttur grannans atlotagóða og í kjölfarið virkjast tígurinn
í honum til voðaverks.
Frá dauða Sadats er sagt í upphafsmálsgrein bókarinnar og einnig er
ljóstrað upp hver morðinginn var. Það sem ekki er upplýst er hvað honum
gekk til, já og af hverju hann drap á þann hryllilega hátt sem hann gerði:
með því að bíta Sadat á háls. Sagan er því eins konar spennusaga en líður
fyrir skort á samtölum og sviðsetningum svo hún verður frekar stöð og ein-
tóna sögumannsfrásögn. Bygging hennar minnir á þjóðsögu sem sögð er í
áföngum, frá mismunandi sjónarhornum. Persónur eru fremur grunnar og
goðsagnakenndar því að sögumaður fer aldrei neitt sérstaklega nálægt þeim.
Stærsti gallinn á Man Tiger er þó líklega sá að við sjáum sjaldan til tígursins
sem ætla hefði mátt af titli bókarinnar að léki stórt hlutverk í sögunni.
Smásögurnar sem hafa verið þýddar á ensku bera hugmyndaríkum höf-
undi vitni en fjalla þó um skyld viðfangsefni og áðurnefndar skáldsögur:
hrollvekjandi þætti í sögu Indónesíu, samskipti kynjanna og þjóðsagnaminni.
Kurniawan er óhræddur við að skrifa sögur þar sem konur eru vitundarmiðja
eða sögumenn. Má þar nefna söguna „Ekki pissa hérna“ þar sem kona fær
kynferðislega útrás með því að halda í sér. Önnur er um konu sem nýtir sér
þekkingu á innlendum plöntum til að eitra fyrir nýlenduherrum. Enn önnur
fjallar á þjóðsagnakenndan hátt um fjölkvæni og dapurlegar afleiðingar þess.
Í þessu fjölskrúðuga sagnasafni má líka finna fantasíukennda sögu um börn
sem reyna að koma fíl fyrir í ísskáp af því að honum er svo heitt. „Rotnunar-