Tímarit Máls og menningar - 01.09.2017, Síða 66

66 TMM 2017 · 3
B ó k m e n n t a h á t í ð
Form skáldsögunnar undirstrikar þetta. Kaflarnir eru flestir með eina
persónu í brennidepli og fá lesendur að sjá atburði frá hennar sjónarhorni.
Hún segir skoðanir sínar og oft slæðist með almannarómur. Þetta er síðan
reglulega brotið upp með predikunum Tuulikki, sem talar úr dásvefni. Frá
henni streymir óbrotinn flaumur biblíumáls sem sannfærir marga um það
að heilagur andi komi yfir hana og hún hafi spádómsgáfu. Fyrir þá sem hafa
unun af kraftmiklum stíl þá er ákaflega gaman að lesa þá kafla. Hér er ein
málsgrein snemma í bókinni, í mjög haglegri þýðingu Sigurðar Karlssonar:
„Vakið því, þið vitið ekki hvenær þið verðið að ganga um þrönga hliðið,
hvenær þið verðið kölluð fyrir hinn eilífa dómstól, því að ég segi ykkur, nú
í kvöld gengur maður einn hér í Nihtamo til hvílu og í nótt verður sál hans
kölluð til Guðs og til að verða dæmd af Jesú. Vakið og biðjið því að öxin er
þegar lögð að rótum trjánna.“
Þetta þorp, Nihtamo, sem hér er nefnt, er uppdiktað. Í sögunni er það
staðsett nálægt Rauma, sem er fjörutíu þúsund íbúa hafnarpláss við sunnan-
verðan Helsingjabotn. Það ætti ekki að koma fólki á óvart sem þekkir til verka
Tapio, enda er hann þaðan, býr þar enn, og er orðinn staðarskáld. Rauma
er mjög sérstakur bær. Hann byggðist upp kringum miðaldaklaustur sem
stofnað var á fjórtándu öld, og stendur þar enn sextándu aldar kirkja. Gamli
miðbærinn er á heimsminjaskrá UNESCO, enda nær ósnert 18. aldar götu-
mynd. Það er sérkennileg upplifun að ganga þar um því ef maður er kominn
í götu utan alfaraleiðar þá væri allt eins hægt að vera tímaferðalangur, því
ekkert við umhverfið er samtímalegt. En svo er gengið áfram og þá kemur
kannski í ljós póstkassi, GSM endurvarpi eða plakat í glugga af Lionel Messi.
Fyrir utan sögulega og byggingarlega sérstöðu þá skartar Rauma einnig eigin
mállýsku sem hefur getið af sér sérstakar bókmenntir. Tapio hefur einmitt
samið ljóð á henni. Hann er langt í frá einn um það en Tapio er sá af núlifandi
höfundum sem hefur lagt mesta alúð í að segja sögu þessa héraðs.
Fátt er skáldi betra en að hafa góðan skilning á nærumhverfi sínu. Það er
mikilvægt að hafa eitthvað fast fyrir til að spyrna í þegar á að ná flugtaki.
Sumir höfundar finna jafnvel allan sinn efnivið á sínum heimaslóðum og
verða órjúfanlega bundnir einum punkti á jarðarkringlunni. Landslagið og
samfélagið í kring verður lifandi veröld sem berst lesendum gegnum texta,
og fá þeir því ferðalag út í heim í kaupbæti við bókina. En Tapio skipar sér
í undirflokk tveggjastaðaskálda. Íslendingum er hann kannski best kunnur
sem vestfirskur höfundur, en hann bjó þrjú ár á Ísafirði og vann sem smíða-
kennari, þó menntun hans hafi verið í guðfræði. Áður var hann eitt ár í
Reykjavík og á Flateyri. Sú bók hans sem náð hefur mestri hylli hér á landi er
Vestfjarðaepíkin Ariasman – frásaga af hvalföngurum, sem fjallar um Spán-
verjavígin 1615. Skáldsagan á sér dyggan aðdáendahóp hér á landi, en hefur
líka verið þýdd á basknesku. Bókin kom út þar syðra í ár og hafði sagan vakið
athygli jafnvel áður en hún kom fyrir sjónir almennings, því Tapio var beðinn
af skólayfirvöldum að semja unglingabók um sömu atburði, sem hann gerði