Þjóðarbúskapurinn - 01.08.1983, Síða 37

35
Hækkun framfærsluvísitölunnar frá maí til ágústbyrjunar varð 21,5%, eða lík
og spáð var að hún yrði eftir efnahagsaðgerðirnar í maílok. í þessu felst, að tólf
mánaða verðbreyting framfærsluvísitölunnar frá ágúst í fyrra er tæplega 103%,
en þriggja mánaða breytingin frá maí til ágúst svarar til um 118% hækkunar á
heilu ári. Hins vegar er búist við því, að hækkunin frá ágúst til nóvember verði
mun minni, eða á bilinu 9-10%, en það svarar til rúmlega 40% ársbreytingar.
Undir lok ársins gæti árshraði verðbreytinganna verið kominn niður undir 30%
á mælikvarða framfærsluvísitölunnar. Þessar spár er þó rétt að taka með
fyrirvara, eins og áður sagði. Enn er vitaskuld óvíst, hversu varanleg þessi
lækkun verðbólgunnar reynist. Hjöðnunin á síðasta fjórðungi ársins er byggð á
ákveðinni afstöðu gengis, verðlags og launa, sem ekki er víst að haldist, þegar til
lengri tíma er litið og tillit er tekið til annarra markmiða í efnahagsmálum. I
þessu efni fer árangurinn eftir því, hvernig til tekst að beita samstilltum
aðgerðum á öllum sviðum efnahagsmála til þess að halda verðhækkunum í
skefjum.
Tekjur.
Þróun kauptaxta árið 1982 mótaðist annars vegar af umsömdum launahækkun-
um í kjarasamningum þeim, sem gerðir voru bæði í lok ársins 1981 og um og eftir
mitt síðasta ár; hins vegar gætti mjög áhrifa verðbótagreiðslna á laun. Sem dæmi
um vægi þessara tveggja þátta í launaþróuninni á síðasta ári má nefna, að
kauptaxtar hækkuðu að jafnaði um 50% frá upphafi ársins til loka. Hlutur
verðbóta vegur hér langþyngst, en þær hækkuðu um rúmlega 37% á þessu
tímabili. Mismuninn, þ. e. rétt um 9%, má síðan rekja til umsaminna
taxtahækkana af ýmsu tagi í kjarasamningum á síðasta ári.
Eins og raunar nokkur undangengin ár má segja, að kjarasamningar hafi
staðið sleitulítið allt árið. I febrúarlok kvað Kjaradómur upp úrskurð um nýjan
aðalkjarasamning milli Bandalags háskólamanna og fjármálaráðherra fyrir
tímabilið 1. mars 1982 til febrúarloka 1984. Ekki var í þessum úrskurði kveðið á
um almennar grunnkaupshækkanir, en starfsaldurshækkanir urðu tíðari auk
ýmissa annarra minni háttar breytinga og tilfærslna milli launaflokka.
í aprílbyrjun var þessum úrskurði fylgt eftir svo sem venja er til með gerð
sérkjarasamninga aðildarfélaga BHM, ýmist með beinum samningum við
fjármálaráðherra eða með úrskurði Kjaradóms. Um svipað leyti voru gerðir
sérkjarasamningar milli aðildarfélaga Bandalags starfsmanna ríkis og bæja og
fjármálaráðherra og sömdu flest félögin beint, en Kjaranefnd úrskurðaði í
nokkrum málum. Þessir sérkjarasamningar fólu einkum í sér flokkatilfærslur og
aðrar minni háttar breytingar.
Um miðjan maí runnu út samningar Alþýðusambands íslands og Vinnuveit-
endasambands íslands, og í júnílok voru undirritaðir nýir samningar þessara
aðila og skyldu gilda til ágústloka 1983. Helstu breytingar miðað við fyrri
samninga voru þær, að grunnlaun hækkuðu um 4% frá 1. júní 1982 og frá sama