Þjóðarbúskapurinn - 01.08.1983, Síða 64

62
eignin sem því nam. í árslok var gjaldeyrisstaðan jafnvirði 1 263 milljóna króna,
reiknað á meðalgengi ársins. Það svarar til um 4% af þjóðarframleiðslu.
Gjaldeyrisstaðan rýrnaði því um 3,5% af þjóðarframleiðslu á árinu 1982.
Innstreymi langra erlendra lána árið 1982 nam 3 625 milljónum króna, en
reiknað á meðalgengi 1982 nam innstreymið 1981 2 749 milljónum króna og er
því um 31,9% aukningu að ræða. Að nokkru leyti á þessi aukning rætur að rekja
til skuldbreytinga. Afborganir langtímalána námu 1 250 milljónum króna,
samanborið við 1019 milljónir króna 1981. Nettóaukningin er því 2 375
milljónir, eða sem svarar 7,6% af þjóðarframleiðslu, en nettóaukning langra
lána nam 1 063 milljónum króna 1981 (reiknað á meðalgengi þess árs), eða um
5% af þjóðarframleiðslu. I dollurum talið jukust erlendar langtímaskuldir um
14%. Samkvæmt bráðabirgðatölum námu erlendar skuldií til langs tíma 19 830
milljónum króna við árslok og var þá hlutfall þeirra af þjóðarframleiðslu komið
upp í 48%. Túlkun á hlutfallstölum af þessu tæi er vandasöm og ber að hafa
nokkur atriði í huga, sem hækka skuldahlutfallið. í fyrsta lagi minnkaði
þjóðarframleiðslan um 2% á árinu. í öðru lagi hækkaði dollarinn um 72,9% að
meðaltali, en mikill hluti erlendra lána er í dollurum. Verðvísitala þjóðarfram-
leiðslu hækkaði hins vegar um 54,5% og er því hlutfallsleg hækkun dollarans um
12%. Nær helmingur af erlendum lánum er tekinn vegna orkuframkvæmda og
rúm 12% vegna samgangna. En slíkar fjárfestingar skila arði og þar með aukinni
þjóðarframleiðslu á löngum tíma. Hækkun skuldahlutfallsins árið 1982 hefur því
ráðist að nokkru af ýmsum tímabundnum þáttum, en að hluta er þó um
varanlegri aukningu að ræða, því erlendar skuldir hafa farið vaxandi um árabil.
A undanförnum árum hefur nettóaukning skammtímaeigna (þ. e. skuldir til
skemmri tíma en eins árs að frádregnu andvirði ógreidds útflutnings og
nettógjaldeyriseign bankakerfisins) vegið upp nettóaukningu langtímaskulda og
hefur því nettóskuld þjóðarbúsins verið mjög stöðug sem hlutfall af þjóðarfram-
leiðslu, eða um 32%. Rýrnun gjaldeyrisstöðunnar árið 1982 hefur haft það í för
með sér, að skammtímaeignir nettó hafa minnkað verulega. Nettóskuld
þjóðarbúsins hefur því aukist úr 31,8% af þjóðarframleiðslu árið 1981 upp í 48%
árið 1982.
Greiðslur afborgana og vaxta af löngum lánum námu á árinu nær 2 800
milljónum króna. Greiðslubyrðin var því 21,4% af útflutningstekjum og hefur
aldrei verið hærri. Greiðslubyrðin var 16,4% árið 1981 og stafaði hlutfallshækk-
unin að af 2/s hlutum af samdrætti útflutningstekna, en að % hlutum af beinni
aukningu á greiðslum afborgana og vaxta, sem hækkuðu um 10% í dollurum.
Tafla 28. Erlend lán og greiðslubyrði 1977—1982.
1977 1978 1979 1980 1981 1982
Erlend langtímalán sem % af þjóðarframleiðslu 31,6 33,8 34,6 34,8 37,0 48,0
Greiðslubyrði sem % af útflutningstekjum 13,7 13,1 12,8 14,1 17,0 21,4