Milli mála - 2020, Síða 180

180 Milli mála 12/2020
GLUGGI Í AUSTURÁTT: ÞÝÐINGARSAGA ÍSLENSKRA OG KÍNVERSKRA BÓKMENNTA

10.33112/millimala.12.6
Brynjólfur Bjarnason, um árabil einn helsti leiðtogi íslenskra
kommúnista, þingmaður og ráðherra, þýddi ásamt fleirum ritgerðir66
Maos Zedongs. Brynjólfur þýddi einnig úr ensku Rauða kverið《毛主
席语录》67 með tilvitnunum í ræður Maos sem kom út á íslensku
1967. Á þessum árum voru yfirvöld Alþýðulýðveldisins Kína enn að
berjast fyrir viðurkenningu alþjóðasamfélagsins á stöðu sinni sem
ríkjandi stjórn landsins og fyrir myndun stjórnmálasambands við
önnur ríki. Ísland var ekki í stjórnmálasambandi við Kína fyrir
byltingu kommúnista 1949 enda utanríkisþjónustan umsvifalítil á
þeim árum og áhrif Bandaríkjamanna hérlendis talsverð. Staðan hélst
óbreytt um árabil en eftir stjórnarskiptin sem urðu hér á landi í júlí
1971 kvað við nýjan tón.
Í stefnuyfirlýsingu hinnar nýju ríkisstjórnar Alþýðubandalags,
Framsóknarflokks og Samtaka frjálslyndra og vinstrimanna kom
fram stuðningur við málstað Alþýðulýðveldisins Kína sem fulltrúa
Kína innan Sameinuðu þjóðanna í stað útlagastjórnarinnar í
Taívan.68 Stjórnmálasamband við Alþýðulýðveldið Kína var síðan
tekið upp í desember 1971. Aðeins þremur mánuðum síðar, í mars
1972, var skáldsagan Sjálfstætt fólk69 eftir Halldór Laxness gefin út
á kínversku í Taívan. Tímasetningin er athyglisverð og undirstrikar
pólitíska stefnumótun í vali á bókmenntum til þýðinga á tímum
kalda stríðsins.
Við stjórnarskiptin á Íslandi rofaði til í útgáfu fjölbreyttari bók-
mennta og efnt var til endurútgáfu Bókarinnar um veginn70 í fyrsta
sinn í hálfa öld og nokkru síðar kom út úrval kínverskra ljóða71 í
þýðingu Helga Hálfdanarsonar. Enn voru þó nokkrir sem héldu sínu
striki í útgáfu byltingarbókmennta, meðal annars voru ljóð72 Maos
formanns þýdd og gefin út á íslensku 1977 í kjölfar andláts hans. Sú
66 Mao Tse-tung, Ritgerðir, Ásgeir Blöndal, Brynjólfur Bjarnason og Gísli Ásmundsson þýddu,
Reykjavík: Heimskringla, 1959–1970.
67 Mao Tse-tung, Rauða kverið, Brynjólfur Bjarnason, Reykjavík: Heimskringla, 1967.
68 Alþingistíðindi 1971–1972, 92. löggjafarþing B. Umræður: dálkur 2095.
69 Halldór Laxness, Duli zhi zi《獨立之子》, þýð. Song Shuliang (宋樹涼), Taibei: Yuanjing
chuban shiye gongsi (遠景出版事業公司), mars 1972.
70 Lao-tse, Bókin um veginn, Jakob Jóh. Smári og Yngvi Jóhannesson þýddu, formáli Halldór Laxness,
Reykjavík: Stafafell, 1971.
71 Kínversk ljóð frá liðnum öldum, Helgi Hálfdanarson, Heimskringla: Reykjavík, 1973.
72 Mao Tse-tung, Gangan mikla: ljóð Maós Tsetúngs, þýð. Guðmundur Sæmundsson, formáli Arnþór
Helgason, Reykjavík: Prenthúsið: Guðmundur Sæmundsson, 1977.