Milli mála - 2020, Síða 227

Milli mála 12/2020 227
GEIR Þ. ÞÓRARINSSON

10.33112/millimala.12.8
Ræðunni vindur fram með hefðbundinni uppbyggingu réttar-
ræðu. Skiptast þær alla jafna í fernt: inngang (προοίμιον), frásögn
(διήγησις), rökstuðning (πίστεις) og niðurlag (ἐπίλογος). Í inngangi
ræðunnar reynir sakborningurinn að skilgreina málið og höfða með
einhverjum hætti til áheyrenda. Í þessu tilviki er málið greint sem
afbrot af hálfu Eratosþenesar en Evfíletos sjálfur er brotaþoli og
hann höfðar til vandlætingar kviðdómaranna (1–5). Þeir ættu að
reiðast Eratosþenesi, enda hafi glæpur hans verið grafalvarlegur og
skyldi enginn bregðast við slíkum glæp með tómlæti. Næst er
málavöxtum lýst (6–28), eins og fyrr segir, og er mikil áhersla lögð
á lýsingu atburða og persónusköpun. Því næst er komið að rök-
stuðningi (29–46). Vitni eru kölluð fram til þess að styðja frá-
sögnina, en vitnisburður þeirra er ekki hluti af varðveittum texta,
ekki frekar en texti laganna sem lesinn var upp til þess að styðja
fullyrðingar Evfíletosar um lögmæti athafna sinna. Hér þarf einnig
að svara ásökunum kærenda og styðst Lýsías einkum við sennileika-
rök. Evfíletos biður áheyrendur að meta hvort frásögn hans af at-
burðarásinni sé ekki sennilegri en sú sem andstæðingar hans halda
fram. Að lokum er málsvörnin tekin saman í niðurlagi (47–50).
***
Mikilvægasta handritið með ræðum Lýsíasar er 12. aldar handrit (X)
sem heitir Palatinus Graecus 88. Þar eru ræður 1–31 en ræðum 1–2
í þessu handriti hefur verið bætt við síðar og hafa þær verið afritaðar
úr öðru handriti en hinar ræðurnar. Auk þess að vera í handriti X og
afritum af því, er 1. ræðuna að finna í þremur handritum frá 15. öld
sem eiga ekki rætur að rekja til X en eiga sér sennilega öll sameigin-
lega fyrirmynd, beina eða óbeina, sem nú er týnd: Marcianus 122
(coll. 900) (H), Vaticanus Palatinus Graecus 117 (P) og Toletanus
Bibl. Cap. 101.16 (To).
Gríski textinn kom fyrst út á prenti hjá Aldo Manuzzi í Feneyjum
árið 1513. Í prentaðri útgáfu Henris Estienne, Oratorum veterum ora-
tiones, sem kom út í Genf árið 1575, var texta þessarar ræðu að finna
á blaðsíðum 91–96; en þótt stephanusartöluna, sem kennd er við út-
gefandann, sé að finna á spássíum nær allra fræðilegra útgáfa textans
er hana ekki að finna hér af því að hún er ekki lengur notuð til þess