Fræðaþing landbúnaðarins - 03.02.2006, Blaðsíða 378

Efniviður og aðferðir
Gróður á Skeiðarársandi var kortlagður sumarið 2003 með hjálp gervitunglamynda frá
ágúst 2002 (Spot 5). Rannsóknarsvæðið var á milli Gígjukvíslar í vestri og Skeiðarár í
austri, og frá jökuljaðri og suður að sjó, alls um 750 km2. Gögnin eru sett fram sem
prósenta af rannsóknarsvæðinu með þrjá flokka mismikillar gróðurþekju (<10%, 10-
50% og >50% yfirborðs). Gróðurþekjan var ákvörðuð út frá gervitunglamyndinni, en
um nánari lýsingar á vinnuferlinu er bent á ritgerð Katrinar Kofler (Kofler 2004). Nánari
gróðurgreining var gerð í 25*25 m föstum reitum sem komið var upp á 2 km hnitakerfí
sem lagt var yfír sandinn á nyrðri hluta þess svæðis sem kortlagt var 2003 (1. mynd).
Skurðpunktar hnitakerfísins ákvörðuðu suðvesturhom hvers reits og var
staðsetningatæki notað til að fínna punktana. Fimmtíu reitir vom ákvarðaðir á þennan
hátt en ekki var unnt að komast í þrjá þeirra þannig að úrtakið varð 47 reitir. Tíu reitir
vom lagðir út sumarið 2004 sem viðmiðunarreitir utan girðinga sem settar vom upp til
að rannsaka áhrif beitarfriðunar. Hinir 37 reitimir vom lagðir út og gróðurmældir árið
2005. Þekja mismunandi gróðurhópa var metin í 20 römmum sem lagðir vom
tilviljunarkennt út innan hvers reits. Meðalþekja var reiknuð fyrir fímm flokka gróins
yfirborðs (háplöntur, sinu, mosa, fléttur og lágplöntuskán) en ógróið yfirborð var
flokkað í þrennt (sand og möl, grjót 2-5 cm í þvermál og grjót >5 cm í þvermál). í
hverjum ramma vom þessir flokkar metnir til næstu 5% en ef þekja var til staðar án þess
að ná 2,5% fékk viðkomandi flokkur 1. Til samanburðar við gróðurkortlagninguna var
notast við gögn fyrir gróið land (samtölu fyrir flokkana fmim) og gögnin sett fram
þannig að reiknuð var prósenta reita með sambærilega gróðurþekju og flokkamir þrír
sem notaðir voru í kortlagningunni. Notuð var Spearman fylgni við útreikninga á
sambandi þekju háplantna og mosa í föstu reitunum. Fjöldi reita á skilgreindum
þekjubilum (20% bil) var notaður í samanburði á mismunandi þekjuhópum.
1. mynd Hnitakerfi sem notað var til að staðsetja fastra rannsóknareita á tveggja km millibili á
Skeiðarársandi. Rauðu punktamir em skurðpunktamir í hnitakerfmu og þar vom reitimir lagðir niður.
Vestast á myndinni sést Gígjukvísl og austast er Skeiðarár. Vegir og slóðar em sýndir með rauðum línum.
Myndin í bakgmnni er gróðurkort byggt á gervitunglamynd SPOT 5 tekin í ágúst 2002 og em hvítar
skellur á myndinni ský (Kofler 2004).
Niðurstöður
Gróðurkortlagning sumarið 2002 á svæðinu milli Gígjukvíslar og Skeiðarár leiddi í ljós
að tæplega 75% svæðisins höfðu takmarkaðan gróður eða minni en 10% gróðurþekju en
tæp 15% yfírborðs höfðu >50% þekju (2. mynd a). Nákvæmari gróðurgreining í föstum
reitum á stærri stærðarkvarða á aðeins minna rannsóknasvæði sýndi svipað mynstur.
Rúmlega 70% reita voru með minna en 10% gróðurþekju en nær 20% þeirra náðu yfir
50% gróðurþekju (2. mynd b).
376