Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2012, Qupperneq 33

Plíníus íslands
U'cj^b tfiij. t/{jí rtína'
'iUlíM hvmí»\ l*c||
<*3 ^clgvjjV-' fm <j'
ftonvT clu fkfv.
|ínílc.r--t
; <4k*>*
v c i *' ó fi?in pjf vi>
Teikning Jóns lœrða af steypireyði úr broti af frumhandriti hans: Um
Islands aðskiljanlegar náttúrur (JS, 401, 4to, í Landsbókasafni). Hértekin
upp úr safnritinu Islandica XV, 1924.
eftir að tryggja Jóni sæmilegt
lífsöryggi, eftir að Brynki var
orðinn biskup 1639. Þá komst
Jón einnig í samband við Ole
Worm prófessor, er mun hafa
fengið hjá honum upplýsingar,
og líklega aðstoðað hann á
ýmsan hátt. Bessastaðavaldið
var þó ekki af baki dottið, og
kom því til leiðar, að Jón var
fangelsaður eftir nokkurra
mánaða dvöl í Kaupmannahöfn
og sat í arresti næsta vetur, að
því er virðist heima hjá fanga-
verði. Þar veiktist hann um
miðjan vetur og bjóst við dauða
sínum, en hjamaði þó við. Síðan
segir hann að reynt hafi verið
að byrla sér eitur.
Hann gat þó komið bæna-
skjali til konungs um leiðrétt-
ingu mála sinna. Kom það til
kasta háskólaráðsins (Cons-
istorium), sem Ole Worm, þá
nýlega orðinn rektor, var í for-
sæti fyrir, og kallaði það Jón
til yfirheyrslu 12. apríl 1637.
Af úrskurði ráðsins verður ekki
annað séð en það hafi tekið
mark á málflutningi Jóns; það
mæltist til að mál hans yrði
vandlega skoðað af lénsmanni
og biskupi og tekið til dóms að
nýju. Þetta var svo staðfest með konungsbréfí
útgefnu 14. maí.
Að svo búnu sigldi Jón til Islands með
Hafnarljarðarskipi. Það lenti í þrengingum og
seinkaði mikið, er Jón vildi kenna göldmm
kvalara sinna. Þegar til hafnar kom var Jón
handtekinn og leiddur í jámum til Bessastaða,
reið síðan með böðli til Alþingis, og lá þar úti,
þar til mál hans var tekið fyrir af 25 manna
dómi veraldlegra og geistlegra höfðingja,
30. júní. Niðurstaða dómsins var sú, að fyrri
útlegðardómur var staðfestur, „utan konglig
náð vildi honum meiri vægð sýna.“ Segir
Jón að kóngsbréfíð hafí þó bjargað lífí sínu.
Var nú rætt um að flytja hann aftur til Kaup-
mannahafnar, en enginn taldi sig hafa efni á
því, og varð niðurstaðan sú að höfuðsmaður
leyfði honum að snúa aftur austur á Hérað.
Vænkast hagur útlagans
Þegar þangað kom hefúr hann líklega farið út í
Bjarnarey, þar sem Sigríður kona hans er talin
31