Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2012, Qupperneq 137

Menningararfur Vopnfirðinga - styrkur fyrir samfélagið í dag
Nýleg myndfrá Vopnafirði.
Ég man hve lengi á eða lækur í Grímsnesi var mér hugarleikfími. Hvítá, Votakvísl, jafnvel
Sogið sem sogast út úr Þingvallavatni var auðskiljanlegt, en Slauga, hvað þýddi það? Slöngvaði
skaparinn læknurn í kringum Hestfjall? Nei, miðaldra frétti ég á Rás 1 að Slauga hefði í upphafi
heitið Hestlækur og fyrir duttlunga sunnlenskunnar breyst í Slauga, Hestlækur - Slækur - Slauga.
Byggingar eru menningararfur, svo fremi sem þær nýtast frá kynslóð til kynslóða. Kaup-
vangur þar sem málþing þetta er haldið er dæmi um slíkan menningararf. Við Vopnfirðingar
vitum hve tæpt stóð að við glötuðum Kaupvangi. Þetta hús geymir minningar fjöldans, sumir
bjuggu hér, aðrir störfuðu hér og flestir voru þeir sem sóttu hingað verslunarþjónustu. Ég hef
orðið þeiirar ánægju aðnjótandi að fara um húsið með fólki sem rifjar upp kynni sín af húsinu
allt frá því á fjórða áratug síðustu aldar. Þar fékk ég menningararfmn beint í æð og hef reynt
að miðla til annarra. Vonandi tekst að koma hér upp módeli af plássinu í byrjun 20. aldar og
gefst þá einstakt tækifæri til að bæta örnefnakennslu á námskrá barnaskólans.
Hér í nágrenni Kaupvangs eru nokkur hús sem margar kynslóðir hafa notað og er okkur
rétt og skylt að varðveita þau hús ef við fínnum þeim verðugt verkefni og hlutverk í samfélagi
okkar, eins og loksins hefur tekist með Kaupvang.
Elsta bygging hér í Vopnafirði er Bustarfellsbærinn. Elstu hlutar bæjarins eru frá því um
1770, en þá brunnu öll bæjarhús og þurfti að byggja bæinn frá grunni. Bærinn og safnið sem
hann hýsir er ekki bara elsta safn á Austurlandi heldur eina safn okkar Vopnfirðinga og er þar
ekki í kot vísað. Má lesa mannlíf og þjóðhætti í íslenskri sveit á þriðju öld í gegnum veggi,
byggingarlag og hluti sem fjölskyldan og heimafólk notaði. (Rétt að geta þess að sama ættin
hefur búið á Bustarfelli frá 1532 til dagsins í dag). Bustarfell er menningararfur Vopnfirðinga.
Rústir og eyðibýli er menningararfur sem við þurfum að fara að sinna áður en þeir sem
þekkingu hafa hverfa frá okkur. Önnur mannvirki en byggingar geta líka verið menningararfur,
hvað með vörður, siglingamerki og annað slíkt? Höfum við nokkuð sinnt slíku?
Var eitthvað að gerast á Vopnafirði fyrir okkar tíð? Jú, reyndar einhver smávegis umbrot
þama á tímum Vopnfirðingasögu. Eigum við ekki eftir að leita að omistuvelli á Eyvindarstöðum
135