Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2013, Blaðsíða 107

Málfræðistörf Stefáns Einarssonar og örnefnasöfnun hans á Austurlandi
mundum borga flutningsgjald undir hann og alla skatta og tolla, sem Eysteinn Austfirðingur kynni
að krefjast - og þeir eru margir.
Jón gefur Stefáni fleiri góð ráð:
6. Þú þarft ekki mikinn útbúnað í þetta ferðalag. Góð og lipur, hnéhá gúmstígvél eru heppilegust.
Eg geng í þeim á hæstu fjöll - og einkum jökla að sumarlagi. Venjulegur samfestingur (overalls)
er ágætur í smágönguferðir, lipur og ódýr. Skjólflík getur þú fengið hér ágæta, stutttreyju með
gæruskinnsfóðri, auðvitað eftir amerískri fyrirmynd (parka). Þær munu kosta hér um 600 kr. Svo
dugir ein hæfilega síð olíukápa.
Stefán hefur sent mönnum sem tóku að sér að safna, sýnishom af ömefnasöfnun. Halldór
Stefánsson hefur fengið slíkt sýnishorn. Hann hafði athugað hvað til væri af ömefnasöfnum
að austan á Þjóðminjasafninu undir lok ársins 1956:
Virtist fullsafnað um Breiðdal, Berufj. og [úr] Álftafirði... nokkrum bæjum í Skriðdal og Skógum ...
búið punktum. Hefur skilist að Sig. á Hánefsst. hafi safnað fyrir þig um Seyðisfj. og Loðmfj. og séra
Ingvar um Borgarfj.- Á ferð þinni í fyrra munt þú hafa ráðstafað söfnun um Firðina norður til Gerpis.
í byrjun árs 1957 var sent bréf til formanna ýmissa ungmennafélaga á Austurlandi, þar sem
sagt er að svo sé talið, að fullsafnað sé ömefnum um land allt nema austanlands. Þyki það
mikill fræðistofn þegar heildarsöfnun hafi verið gjörð. Og segir svo að dr. Stefán Einarsson
hyggist nú gangast fyrir söfnun um Austurland. Halldór Stefánsson annaðist útsendingu
þessara bréfa og segir reyndar í bréfi til Stefáns að hann sjái ekki hver verulegur árangur sé
að svona söfnun annar en sem stofn í Ömefnaorðabók og e.t.v. einhver málfræðilegur eða
málfarslegur (Bréf 2/1 1957). Halldór segist sjálfur hafa gert skrá um ömefni í Múlasýslum
fornsöguleg og eftir munnmælum, um 300 talsins. Hann hefur því e.t.v. talið þessa nákvæmu
söfnun Stefáns að sumu leyti óþarfa.
Stefán gerði sér þá áætlun að safna sumarið 1957 ömefnum í Alftafirði, Hamarsfirði, Háls-
þinghá, Stöðvarfirði, Fáskrúðsfirði, Reyðarfirði, Mjóafírði, Loðmundarfírði og Borgarfirði.
Ömefnasöfnin ætlaði Stefán Þjóðminjasafni Islands, enda fóru þau þangað og þau er nú að
fmna í Ömefnasafni Stofnunar Ama Magnússonar í íslenskum fræðum. Ur fórum Stefáns þar
er listi yfír 26 manns sem hann hefur haft samband við vegna söfnunarinnar. Ymsar viðamiklar
örnefnaskrár komu út úr þessari söfnun, m.a. skrifaði Sigurður Vilhjálmsson á Hánefsstöðum
heila ömefnabók um Seyðisfjörð (í Bókasafni Austurlands) 1956. Hann skrifaði einnig kafla
í Árbók Ferðafélags Islands fyrir Stefán.
Örnefnalýsingar sem Stefán skiifaði sjálfur úr Múlasýslu, einn eða að hluta, eru úr eftir-
farandi hreppum: N-Múl.: Fellahr. og Hjaltastaðahr. S-Múl.: Skriðdalshr., Vallahr., Egils-
staðahr., Eiðahr., Helgustaðahr., Reyðarfjarðarhr., Fáskrúðsfj.hr., Stöðvarhr., Búlandshr.,
Geithellnahr. (Feitletruð eru nöfn hreppa þar sem Stefán safnaði einn.)
Stefán skrifaði Árbók Ferðafélags Islands 1955, Austfírðir sunnan Gerpis, eftir að hafa
farið um Austfírði sumarið 1954, safnað þá drögum og ritað að mestu. A ferð sinni reyndi
Stefán að koma við á sem flestum bæjum og fara með kunnugum heimamönnum yfír ömefnin
á korti herforingjaráðsins danska. Við það hafa komið í ljós allmargar villur á kortinu, einkum
105