Tímarit lögfræðinga - 01.04.2013, Blaðsíða 82

80
það eru ekki síður þær flóknu siðferðilegu spurningar sem tengjast
slíkum viðfangsefnum sem kalla á ítarlega reglubindingu á þessu
sviði. Sú öra þróun sem átt hefur sér stað í átt að samþættingu hefð-
bundinna læknavísinda við líffræði, verkfræði og upplýsingatækni
hefur þannig getið af sér fjölda nýrra réttarreglna og lagabálka, sbr.
t.d. lög um tæknifrjóvgun og notkun kynfrumna og fósturvísa
manna til stofnfrumurannsókna nr. 55/1996 (en þeim var m.a. breytt
með lögum nr. 27/2008 í því skyni að heimila stofnfrumurannsóknir
með vissum skilyrðum), lög um lífsýnasöfn nr. 110/2000 og lög um
gagnagrunn á heilbrigðissviði nr. 139/1998.
Þannig hefur smám saman orðið til sérstök grein lögfræðinnar
sem sker þvert á skilmerki opinbers réttar og einkaréttar og hinna
hefðbundnu réttarsviða lögfræðinnar. Þróun nýrra réttarsviða með
þessum hætti er í sjálfu sér ekki einstök fyrir heilbrigðisrétt. Til
samanburðar má benda á að það hefur ávallt verið hluti af mann-
legri tilvist að afla sér lífsviðurværis með einhverskonar vinnufram-
lagi. Með samfélagsþróun iðnbyltingarinnar og aukinni sérhæfingu
breyttist samfélagsskipanin þannig að til varð tvíhliða einkaréttar-
legt samningssamband á milli vinnuveitanda og launþega, sem síð-
an þróaðist í þá átt að inn í réttarsambandið kom þriðji aðili, stéttar-
félagið. Það varð aftur þess valdandi að inntak réttarsambandsins
fékk á sig æ fleiri einkenni opinbers réttar eðlis. Áframhaldandi
réttarþróun varð síðan til þess að spinna vef nánari réttarreglna á
réttarsviðinu, s.s. um starfsemi stéttarfélaga, réttindi launþega og
öryggi og heilbrigðishætti á vinnustöðum.
3.2 Svið heilbrigðisréttar skilgreint
Tamara Hervey og Jean McHale hafa lýst því hvernig svið heilbrigðis-
réttar hafi þróast frá þrengri undirgrein lögfræðinnar sem kalla
hefði mátt „lögfræði læknavísinda“ (e. medical law).16 Sú grein
helgaði sig umfjöllun um læknastéttina og samband lækna og sjúk-
linga út frá sjónarhorni refsiréttar og skaðabótaréttar.17 Starfsábyrgð
lækna var þannig miðlæg í „lögfræði læknavísinda“ en þessi nálg-
un var gagnrýnd fyrir að birta of þrönga sýn, enda fleiri viðfangs-
efni, persónur og leikendur fyrir hendi á réttarsviðinu.18 Segja má
að fyrsta skrefið í þá átt að víkka greinina út hafi verið með ákveð-
16 Tamara K. Hervey og Jean V. McHale: Health Law and the European Union. Cambridge
University Press, Cambridge 2004, bls. 13-15.
17 Sjá t.d. Martin Buijsen: „The Concept of Health Law“. Í ritinu André den Exter og Judit
Sándor (ritstj.), Frontiers of European Health Law – Yearbook 2002, Erasmus University Press,
Rotterdam 2003, bls. 4-9, á bls. 5.
18 Tamara K. Hervey og Jean V. McHale: Health Law and the European Union, bls. 15, en þær
vísa um þetta atriði t.d. til Sally Sheldon og Michael Thompson (ritstj.): Feminist Perspectives
on Health Care Law. Cavendish, London 1998, inngangur.