Tímarit lögfræðinga - 01.04.2013, Blaðsíða 14


því var hafnað að lánveitendum hefði tekist að sýna fram á að skil-
yrði ákvæðisins hefðu verið uppfyllt.
Hrd. 603/2010 (Tölvu-Pósturinn). Í forsendum dómsins er vísað til þess að T
hafi tekið lán sitt hjá F á árinu 2007 og á þeim tíma var farið að gæta óstöð-
ugleika á gengi íslensku krónunnar gagnvart erlendum gjaldmiðlum og að
ári síðar hafi gengi krónunnar fallið mjög mikið. Þá kemur fram að lán T
hafi verið til ríflega 40 ára og óvissu háð hvernig höfuðstóll og greiðslur
kynnu að þróast á löngum tíma. Þá segir orðrétt í dóminum: „Við mat á því
hvort lánskjör hafi verið sóknaraðila til hagsbóta í samanburði við annan
kost sem honum stóð til boða, getur engum úrslitum ráðið hvort svo kunni
að hafa verið á því tímamarki sem lánið var tekið. Svo unnt sé að slá föstu
að gengisbundið lán væri til hagsbóta fyrir sóknaraðila varð að líta til þess
hvað ætla mætti um það þegar upp væri staðið að lánstíma loknum. Það
varð á hinn bóginn ekki gert nema með samanburði lánskjara samkvæmt
leiðum, sem val stóð um, í ljósi reynslu á löngu tímabili til samræmis við
lánstíma. Varnaraðili átti þess kost að afla matsgerðar til stuðnings áður-
nefndri staðhæfingu sinni, en engin slík sönnunarfærsla hefur verið við-
höfð í málinu. Að öllu virtu er þessi málsástæða varnaraðila haldlaus. Er
fallist á með sóknaraðila að varnaraðila hafi verið óheimilt að verðtryggja
lán þess fyrrnefnda með því að binda það við gengi erlendra gjaldmiðla.“
Hæstiréttur komst að sömu niðurstöðu í máli nr. 604/2010. Í til-
vitnuðum dómum er sett fram þýðingarmikil leiðbeiningarregla
við skýringu á lokamálslið 2. gr. vxl. sem felur það í sér að við mat
á því hvort lánskjör hafi verið lántaka til hagsbóta í samanburði við
aðra kosti, sem honum stóðu til boða, geti engum úrslitum ráðið
hvort svo kunni að hafa verið á því tímamarki sem lánið var tekið.
Þá er auk þess vísað sérstaklega til þess að lánveitandi hafi átt þess
kost að afla matsgerðar til stuðnings staðhæfingu sinni um að geng-
isbundið lán væri til hagsbóta fyrir lántaka en að engin slík sönn-
unarfærsla hefði verið viðhöfð í málinu.
Í dómi Hæstaréttar 9. júní 2011 í máli nr. 155/2011 (Motormax) eru
dregnar enn skýrari línur. Í málinu bar lánveitandi fyrir sig þessa
sömu reglu lokamálsliðar 2. gr. vxl. Lánssamningurinn, sem deilt
var um í málinu, var undirritaður þann 30. mars 2007 og lánstími
samkvæmt samningnum var fimm ár.
Hrd. 155/2011 (Motormax). Fjármálafyrirtækið L bar því fyrir sig í málinu að
við gerð lánssamningsins hafi það verið til hagsbóta fyrir M að binda lánið
við gengi erlendra gjaldmiðla. Þessu til stuðnings lagði L fyrir Hæstarétt
samantekt með samanburði á greiðslubyrði af lánum í íslenskum krónum
og láni í erlendum myntum sem tekin hefðu verið 27. mars 2002 og greidd
upp sama dag á árinu 2007, þremur dögum fyrir gerð lánssamnings L og
M. Að gefnum nánari forsendum um vexti og afborganir var niðurstaða L
sú að heildargreiðslur af láni í erlendu myntunum hefðu orðið töluvert