Tímarit lögfræðinga - 01.04.2013, Blaðsíða 45


vegna, að víkja stuttlega að dómi Hæstaréttar 16. september 2010 í máli
nr. 471/2010. Í málinu var deilt um hvort og þá hvaða áhrif ólögmæt
gengisbinding hefði á vexti samkvæmt samningnum. Niðurstaða
Hæstaréttar var sú að líta yrði með öllu fram hjá ákvæðum samn-
ingsins um vaxtahæð og að vextir samkvæmt samningnum skyldu
taka mið af óverðtryggðum vöxtum sem Seðlabanki Íslands ákveð-
ur með hliðsjón af lægstu vöxtum á nýjum almennum útlánum.
Hrd. 471/2010 (Vaxtadómur I). Hinn 21. nóvember 2007 gerðu G og L með
sér kaupleigusamning um bifreið. Í málinu var ekki ágreiningur milli máls-
aðila um að af dómum Hæstaréttar í málum nr. 92/2010 og 153/2010 leiddi
að ákvæði um gengistryggingu í samningi þeirra væri ógilt Á hinn bóginn
greindi aðila á um hvort og þá hvaða áhrif þetta hefði á vexti af láninu. Í
dómi Hæstaréttar er m.a. vísað til þess að óumdeilt sé að vextir af láni sam-
kvæmt samningi aðilanna hafi átt að taka mið af meðaltali LIBOR-vaxta af
lánum í japönskum yenum og svissneskum frönkum á þeim degi sem
samningur var gerður að viðbættu 2,90% álagi. Þá segir að vextir hafi þann-
ig verið tengdir beint við vexti á millibankamarkaði í London af lánum í
þeim myntum sem hin ógilda gengistrygging samkvæmt samningi að-
ilanna miðaðist við. Þá segir orðrétt: „Þegar virt er að ákvæðið um gengis-
tryggingu í samningi aðilanna er ógilt og bein og órjúfanleg tengsl eru
samkvæmt framansögðu milli þess ákvæðis og fyrirmæla þar um vexti er
hvorki unnt að styðjast við þau fyrirmæli óbreytt eftir orðanna hljóðan né
gefa þeim með skýringu annað inntak, enda liggur fyrir í málinu að á milli-
bankamarkaði í London hafa aldrei verið skráðir LIBOR vextir af lánum í
íslenskum krónum. Vegna þessa er óhjákvæmilegt að ógildi ákvæðisins
um gengistryggingu leiði til þess að líta verði með öllu fram hjá ákvæðum
samningsins um vaxtahæð. [...] Með því að þar greindum fyrirmælum um
hæð þeirra verður samkvæmt framansögðu ekki beitt er óhjákvæmilegt að
líta svo á að atvik svari hér til þess að samið hafi verið um að greiða vexti
af peningakröfu án þess að tiltaka hverjir þeir skyldu vera. Samkvæmt 4.
gr., sbr. 3. gr. laga nr. 38/2001 skulu vextir þegar svo stendur á vera á hverj-
um tíma jafnháir vöxtum, sem Seðlabanki Íslands ákveður með hliðsjón af
lægstu vöxtum á nýjum almennum óverðtryggðum útlánum hjá lánastofn-
unum og birtir eru samkvæmt 10. gr. laganna.“
4.3.1.3 Lög nr. 151/2010 um breytingu á lögum nr. 38/2001 um vexti og
verðtryggingu o.fl.
Það er til marks um þá miklu áherslu, sem lögð var á að greiða úr
þeirri óvissu sem skapaðist í kjölfar dóms Hæstaréttar 16. september
2010 í máli nr. 471/2010, að þann sama dag og dómurinn var kveðinn
upp boðaði þáverandi efnahags- og viðskiptaráðherra til blaða-
mannafundar. Á fundinum kynntu ráðherrann, seðlabankastjóri og
forstjóri Fjármálaeftirlitsins að sameiginleg viðbrögð stjórnvalda
við dómnum yrðu lagasetning sem ætlað væri að tryggja að dómur