Tímarit lögfræðinga - 01.04.2013, Blaðsíða 68


beggja samningsaðila hafi verið efndar með greiðslu í erlendum
gjaldmiðli eða gjaldmiðlum. Þannig taldist nægjanlegt í málinu að
útgreiðsla lánsins hafi verið í erlendum myntum þó að fyrir lægi að
endurgreiðslur fóru fram í íslenskum krónum.80 Af dómi Hæstarétt-
ar í máli nr. 693/2012 má ráða að þegar tilgreining lánsfjárhæðar í
lánssamningi er með þeim hætti sem að framan greinir hvílir sönn-
unarbyrði um að lán hafi verið veitt í erlendri mynt á lánveitanda.
Í þeim tilvikum þegar um er að ræða „óhefðbunda lánssamn-
inga“ þar sem ekki eru fyrir hendi skjöl með beinni skuldaviður-
kenningu lántaka, sem taka má mið af við mat á eðli skuldbinding-
ar, hefur Hæstiréttur beitt sömu aðferð og lýst er hér að framan og
framkvæmd samnings ráðið úrslitum um það í hvorn flokkinn lánið
fellur. Þannig komst rétturinn að þeirri niðurstöðu í máli nr. 467/2011
að yfirdráttur á gjaldeyrisreikningi væri í erlendri mynt með vísan
til þess að lántaki hafi, með því að hagnýta sér yfirdráttarheimild-
ina, stofnað til skuldar í mynt viðkomandi reiknings. Í máli nr.
19/2012, þar sem deilt var um samning um svonefnda lánalínu,
komst Hæstiréttur að þeirri niðurstöðu að um erlent lán væri að
ræða með vísan til þess að lánsfjárhæðin hafi verið greidd út í er-
lendri mynt og endurgreiðslur farið fram í sömu mynt.
Segja má að það sem hér hefur verið sagt sé að ákveðnu leyti
einföldun á flóknara máli enda hefur Hæstiréttur vísað til fjölmargra
annarra atriða við mat á því hvort skuldbinding sé í íslenskum
krónum eða erlendri mynt eða myntum. Í næstu köflum hér á eftir
verður leitast við að gefa yfirlit yfir þessi atriði.
5.2 Heildstætt mat á samningsskilmálum
Ráða má af dómaframkvæmd Hæstaréttar að við mat á eðli láns-
skuldbindingar þarf, til viðbótar við þau grundvallaratriði sem um
er getið hér að framan, að framkvæma heildstætt mat á samnings-
skilmálum viðkomandi lánsskuldbindingar.
Þannig getur hugtakanotkun í viðkomandi lánssamningi gefið
til kynna hvert raunverulegt eðli skuldbindingarinnar sé. Hæstirétt-
ur hefur þannig, í ákveðnum tilvikum, talið að yfirskrift eða fyrir-
sögn lánsskuldbindingar gefi vísbendingar um raunverulegt eðli
skuldbindingarinnar, sbr. t.d. mál nr. 551/2011, 552/2011, 524/2011,
332/2012, 3/2012 og 50/2012.81 Ef hugtakið „gengistrygging“ kemur
fram í skilmálum viðkomandi lánsskuldbindingar þá hefur Hæsti-
80 Rökstuðningur Hæstaréttar í máli nr. 66/2012 var á þá leið að í samningnum sjálfum
hafi verið gert ráð fyrir því að lántaki efndi aðalskyldu sína með greiðslum í erlendum
gjaldmiðlum þótt svo hafi ekki farið í raun.
81 Í öðrum tilvikum hefur Hæstiréttur hins vegar komist að gagnstæðri niðurstöðu um
eðli skuldbindingar en ætla mætti af yfirskrift viðkomandi skuldbindingar, sbr. t.d. mál nr.
603/2010, 604/2010, 30/2011, 31/2011, 155/2011, 120/2011, 50/2012, 66/2012 og 386/2012.