Úrval - 01.04.1955, Page 77

Dýrasálfræðingar hafa kveðið niður
margar furðusögur um dýrin — en
jafnframt komið með ýmislegt
skemmtilegt í staðinn!
Meðfœtí eða lœrt?
Grein úr „Vor Viden“,
eftir dr. phil. Holger Poulsen.
SÖGUR af dýrum eru alltaf
gott efni í bækur og blöð.
Því meir sem lífi dýranna er
lýst í líkingu við líf mannanna,
því vinsælli verða lýsingarnar.
Þær dýrasögur eru óteljandi
' þar sem dýrin eru gædd öllum
þeim eiginleikum, sem við
þekkjum hjá okkur sjálfum.
Þeim mun merkilegra er, að
margir menn, sem hafa ánægju
af slíkum sögum, snúast önd-
verðir gegn kenningunni um
skyldleika mannsins við dýrin
— einkum við apana.
Þegar vísindamanni er sagt
frá athugun á hegðun dýra án
þess að nánari atvik séu til-
greind, getur hann oft ekki gef-
ið fullnægjandi skýringar.
Rannsóknir á lífi dýranna er að-
eins hægt að stunda með því að
fylgjast nákvæmlega með hegð-
un þeirra við þekktar aðstæður,
annað hvort í náttúrunni eða í
búrum. Niðurstöður af slíkum
rannsóknum fara oft í bága við
skoðanir almennings. Sálfræð-
ingar hafa um langt árabil
rannsakað hæfileika dýra til að
leysa verkefni, læra og muna.
Þeir hafa rannsakað námsferli
(læreprocesser) dýra, af því að
hægara er að nota dýr en menn
til tilrauna. Jafnframt hafa
lífeðlisfræðingar rannsakað ein-
faldari þætti í hegðun dýranna,
t. d. lærð og meðfædd viðbrögð
o. fl. Loks hafa rannsóknir und-
anfarinnar 20 ára mjög beinzt
að meðfæddri, eðlisbundinni
hegðun. Af þessum rannsóknum
hefur mönnum orðið ljóst, að
ekki er um að ræða neinn eðlis-
mun á dýrum og mönnum,
hvorki í líkamsbyggingu né
hegðun, heldur aðeins stigmun.
Svo langt er nú þessum rann-
sóknum komið, að hægt er að
tala um samanburðarsálfræði
líkt og samanburðarlíffæra-
fræði. Rannsóknir á eðlisbund-
inni hegðun dýra láta okkur í
té nokkur almenn lögmál um
eðlisbundna hegðun, sem einn-
ig gilda fyrir manninn. I hegð-
un mannsins er skynsemin
meira eða minna ríkjandi, en
að baki hennar er hinn líffræði-
legi arfur frá dýrunum. Rann-