Úrval - 01.04.1968, Page 122

120
ÚRVAL
skynjunarhæfileiki virtist ekki laus
við að vera undarlegur stundum.
T. d. fer hann eitt sinn inn í búð
þar sem seldur er rjómaís og stúlk-
an spyr: „Hvaða tegund, vanillu
eða súkkulaði?" Þegar við erum
komnir út, segir hann við mig:
„Osköp er hún óhrein, röddin í
þessari stúlku. Mér fannst kola-
saila vera dreift um alla ískökuna,
svo ég gat ekki bragðað á henni.“
Við sátum saman í veitingahúsi og
vorum að borða hádegisverð. Þá
segir hann allt í einu: „Bragðið að
matnum verður allt annað við að
blandast tónlist." Svo laumaði hann
matnum undan.
Flestir hafa mátt sanna það, að
endurminningar um hlut, eða hvað
sem er, er frábrugðin hlutnum
sjálfum, oftast að einhverju leyti,
en þetta veldur Shereshevsky óþæg-
indum: „Ég get ekki þekkt mann,
sem er í fötum sem ekki eru í sam-
ræmi við röddina sem ég heyrði í
símanum."
Vegna þess hve sjónminni hans
var fuilkomið, mistókst honum
stundum að skilja smáatriði. Hjá
okkur hinum fylgja orðum ekki að
jafnaði skýrar myndir, né neinar,
en honum segist svo frá sinni
skynjun: „Þegar þú segir „bryggja
skipstjórans", þá sé ég mann standa
á bryggju, t. d. eins og þessari á
ánni þarna.“ Þessar ofskynjanir,
ef svo mætti segja, trufluðu hann,
ef hann átti að segja sögu. Tök-
um þetta dæmi: „Maður stóð við
tré og sneri við því baki . . .“ og
um leið er Shereshevsky kominn
út í skóg, þ. e. a. s„ hann sér skóg
eins og hann væri kominn þang-
að — „ . . . og horfir inn um búð-
arglugga" — nú er S. nauðugur
einn kostur að hverfa úr skóginum
og til annars staðar, og þetta trufl-
ar söguþráðinn, svo að hann verður
að lesa aftur og aftur til þess að ná
samhenginu.
Og þegar hann kemur að því at-
riði í bók, þar sem lýst er hinu
sama, sem hann hefur lesið um áð-
ur, segjum t. d. „anddyri", „sval-
ir“ eða „grátvíðir", þá renna um
leið upp fyrir honum myndirnar,
sem hann sá við fyrri lestur. Einu
sinni fór hann að lesa bók Gogols,
Landeigendur fyrri daga, og var þá
áður en varði kominn með hugann
í Dauðar sálir eftir sama höfund.
Þetta olli honum ekki litlum óþæg-
indum við lesturinn.
En fljótur var hann finna ef eitt-
hvað var 1 lesmáli sem ekki stóð
heima við annað í sömu bók. Millj-
ónir höfðu lesið sögur Chekovs, en
enginn tekið eftir því að söguhetj-
an í Kamelljóninu er fyrst í yfir-
frakka en svo breytist þessi flík til-
efnislaust í jakka, — fyrr en hann
tók eftir því, né heldur því að í
sögunni Feitur og Magur er dreng-
urinn fyrst með hatt, en í sögulok
tekur hann ofan húfu. Shereshev-
sky komst ekki hjá því að taka eft-
ir þessu, svo dagljóst sem hann sá
fyrir sér hvert atriði sögunnar.
Svo sem vænta má varð það hon-
um oft að fótakefli að vera fæddur
með þessum ósköpum. „Stundum
hefur það komið fyrir mig, sem
furðulegt mætti þykja, að „sjái“ ég
mjókurkönnu vinstra megin við
mig, í mynd endurminningar, þá sé
ég hana ekki hægra megin, þar sem