Úrval - 01.09.1970, Qupperneq 13

ER HÆGT AÐ LEYSA VANDAMÁL MENGUNAR
11
fjallar um samband manns og nátt-
úru og breytingar á umhverfi af
mannavöldum (ecology), hefur var-
að við því, að andrúmsloftssaurgun-
in í Kaliforníu sé nú þegar orðin
svo slæm, að dauðsföllum af völd-
um öndunarfærasjúkdóma kunni
mjög að fara fjölgandi, þegar kom-
ið er fram á árið 1975. Álítur hann,
að þessi þróun muni líklega hefjast
í Stór-Los Angeles (borgarkássunni,
sem Los Angeles er kjarni í). Hann
sakar einnig loftmengunarefnin um
vaxandi fjölda dauðsfalla af völd-
um lungnaþembu í Suður-Kaliforn-
íu. Það kemur fyrir marga daga, að
skólabörn í Los Angeles eru vöruð
við að leggja mikið að sér líkamlega
eða að anda djúpt að sér vegna
geysilega slæmrar og þéttrar reyk-
þoku yfir borginni.
SAURGUN VATNSINS
Það er langt frá því, að Banda-
ríkin séu ein um óhóflegan úrgang,
mengun og eyðileggingu. Reykþok-
an er t.d. ofboðslega þétt yfir Tokíó.
Svisslendingar, sem eru mjög
snyrtilegir og hreinlegir, urðu
felmtri slegnir, þegar þeir uppgötv-
uðu, að tvö af stöðuvötnum þeirra,
sem þeir álitu kristalstær, Gefnar-
vatn og Konstanzvatn, eru sífellt að
verða gruggugri vegna úrgangs,
sem streymir í þau frá borgum og
verksmiðjum við vötn þessi. Sumir
af fjörðum Noregs, sem þekktir eru
fyrir stórkostlega fegurð, eru orðn-
ir troðfuilir af daunillum úrgangi
frá verksmiðjum. Áin Rín, sem
streymir meðfram pottöskunámun-
um í Elsass 820 mílna leið og síðan
í gegnum hið stórkostlega iðnaðar-
hérað Ruhrdalsins og þaðan út í
Norðursjó, er sums staðar svo eitr-
uð að harðgerir álar eiga jafnvel
erfitt með að halda þar lífi. Sums
staðar er áin kölluð „Holræsi Ev-
rópu“. Það er ekki langt síðan svart-
ur snjór féll í héraðinu Smálöndum
í Svíþjóð. Var þar um að ræða sót,
sem svifið hafði yfir Eystrasalt inn
yfir suðurhluta landsins.
Jörðin hefur sitt eigið „inn-
byggða“ kerfi til þess að losna við
úrgang. En kerfi þetta hefur sín tak-
mörk. Vindarnir, sem blása um and-
rúmsloft jarðar og jörðina sjálfa og
hreinsa þar til, eru aðeins fyrir
hendi á 6 mílna háu belti umhverfis
jörðu. Þeirra gætir ekki ofar. Eitr-
aður úrgangur getur drepið hinar
örsmáu Hfverur, sem sjá venjulega
um að hreinsa ár. Tækni nútímans
leggur sífellt meiri byrði á Móður
Náttúru með því að þekja jörðina
með þúsundum tonna af gerviefn-
um, en mörg þeirra rotna alls ekki
né eyðast. Þar má til dæmis nefna
áldósir, sem geta ekki ryðgað, plast
úr ólífrænum efnum, sem endist
kannski áratugum saman, fljótandi
olíubrákir, sem geta jafnvel breytt
hitaendurskini úthafanna, og kjarn-
orkuofnaúrgangsefni, sem halda eit-
uráhrifum sínum öldum saman.
Hvert lendir mestur hluti úr-
gangsefnanna? Líklega endar hann
braut sína í úthöfunum, sem þekja
70% af yfirborði jarðar og búa yfir
geysilegri sjálfshreinsunargetu. En
jafnvel úthöfin geta ekki tekið við
ótakmörkuðu magni af óhreinind-
um. Margir vísindamenn hafa nú
áhyggjur af áhrifum allra þessara