Úrval - 01.09.1975, Blaðsíða 49

AÐ GERA FYLKIÐ LÍFVÆNLEGT
47
„Þetta er sannleikur. Nýlega fór ég
í tveggja tíma göngu um þjóðgarð-
inn „Olnbogi djöfulsins“ í Oregon-
fylki. Þar var fullt af fólki, en við
fundum samt aðeins einn vindl-
ingsstubb, eitt snifsi úr pappírs-
þurrku og eina flöskuhettu!“
Jákvætt viðhorf almennings í
Oregon til umhverfisverndar og
áhrifamáttur hans á því sviði eru
mjög athyglisverð. Meðan Alfred A.
Hampson, lögfræðingur í Portland
í Oregonfylki, var á ferðalagi í
Evrópu, hreifst hann af því, að í
mörgum löndum voru engin aug-
lýsingaskilti meðfram þjóðvegun-
um. Þegar hann kom heim, spurði
hann: „Hvers vegna þörfnumst við
þeirra hér heima?“ Upp frá þess-
ari spurningu hans spratt svo „Ráð
til verndar ferðamannaréttindum“,
en það berst fyrir því, að bannað
verði með lögum að hafa auglýs-
ingaskilti meðfram þjóðvegum
Oregonfylkis. Árangurinn af þeirri
baráttu varð, að lög voru samþykkt,
sem kveða svo á um, að 3600 aug-
lýsingaskilti við þjóðvegi fylkisins
skuli fjarlægð fyrir árslok.
Don Willner átti sér stórkostleg-
an draum eins og þeir Chambers og
Hampson. Hann vildi, að nokkrar
af hinum „ósnortnu" ám Oregon-
fylkis yrðu verndaðar í hinni
ósnortnu mynd sinni, straumhörð
fljót með iðuköstum, sem fossa um
gljúfur óbyggðanna. Sem fylkis-
þingmaður fór hann fram á það við
fylkisþingið árin 1967 og 1968, að
vissir kaflar ánna yrðu yfirlýstir
sem verndarsvæði vegna náttúru-
fegurðar sinnar. Þegar fylkisþingið
setti sig gegn áætlun hans, sneri
hann sér til fólksins árið 1970 og
átti frumkvæðið að fjöldahreyfingu
þess, sem gerði það að verkum, að
úrskurði fylkisþingsins fékkst
hnekkt og uppástunga hans var
samþykkt með 2 atkvæðum gegn
hverju einu. Yfir 500 mílur af ám
fylkisins hafa þannig hlotið vernd
nú þegar, öll Minaáin og hlutar
ánna Rogue, Illinois, Sandy, De-
schutes, Owyhee og John Day.
Hin stórfenglega strandlengja
Oregonfylkis hefur einnig verið
friðuð. í mótsetningu við Kalifor-
níu, þar sem þrír fjórðu hlutar
strandlengjunnar ofan aðfallsmarka
eru lokaðir almenningi, er gervöll
strandlengja Oregonfylkis, 262 míl-
ur að lengd, opin almenningi allt
upp að gróðurlínu, jafnvel einnig
fyrir framan húseignir við strönd-
ina. Þetta tryggir ótakmarkað leik-
rými í þurrum sandi fyrir allan al-
menning.
Tveir fylkisstjórar gerðu þetta
mögulegt. Sá fyrri, Oswald West
að nafni, lýsti yfir þvj árið 1913,
að strandlengjan væri „almennings-
umferðarsvæði“. Hann lagði þann-
ig bann við hefðbundnum rétti hús-
eigenda til að girða af einkalóðir
við ströndina alveg niður að aðfalls-
mörkum. Og þegar bílahóteleigandi
einn hélt því fram árið 1946, að
hann ætti strandsvæðið fyrir fram-
an bílahótel sitt, allt niður að að-
fallsmörkum og girti það af fyrir
gesti sína, lagði Tom Lawson Mc-
Call fylkisstjóri sig allan fram til
þess að knýja fram lagasetningu,
sem bannaði mannvirki neðan