Skírnir - 01.04.1906, Blaðsíða 4

100
Japan.
Skírnir.
Flestir hugsandi íslendingar finna sárt til þess hve
miklir eftirbátar annara vér erum orðnir, enda hrópa nú
allir á viðreisn lands og lýðs. En þrátt fyrir mikla prent-
svertu, mörg orð og hreinan roksand af framfarahug-
myndum, þá hefir oss oftast veitt erfitt:
-----»að græða upp þann sand.
Við getum í þessum blástri
ekki agnirnar fest, ekki fundið þeim band,
það fer alt í eintómu bjástri.
Og bert er og autt,
og aumt er og snautt,
sem áður, mitt blessaða!«
Aftur hafa Japanar komið flestum sínum hugmyndum
í framkvæmd, og það svo fljótt, að á einum mannsaldri
eru þeir komnir í tölu stórveldanna og heimsins mestu
menningarþjóða.
Oft hefir mér dottið sú spurning í hug, ekki sizt
undanfarið ár: Hvað er það sem einkum veldur þessum
mikla mismun hjá oss og Japönum? Getum vér ekki
meira eða minna af þeim lært og farið að þeirra dæmi?
Til þess að geta svarað þessum spurningum er óhjá-
kvæmilegt að hafa áreiðanlegar bækur um alt ástand
Japana og framkvæmdir þeirra. Til skamms tima hefir
verið skortur á þeim, en í fyrra kom .út allstór bók um
Japan rituð, af helztu forkólfum Japana sjálfra*). Bók þessi
kom út á flestum Evrópumálunum og er eflaust að treysta
frásögn hennar í flestum greinum. Aðalgalli hennar er sá,
að margt vantar í hana sem æskilegt væri að vita. Eftir-
farandi ritgjörð styðst nærfelt eingöngu við bók þessa.
Til þess að geta metið framkvæmdir Japana réttilega
eða borið oss saman við þá á nokkurn hátt hljótum vér
að hafa nokkra hugmynd um landið og þjóðina, frjósemi
þess og auðsuppsprettur og efnahag hennar.
*) Japan, by the Japanese. Ed. Alfr. Stead. London 1904, Heinemann.