Skírnir - 01.04.1906, Blaðsíða 57

Skírnir.
Gróðrarsaga hraunanna á íslandi.
153
þær inn í hraunið? Um bert og nýstorknað hraun er
auðvitað engin umferð, og svo mætti að orði kveða, að
þar kæmi að eins fuglinn fijúgandi; þó er mjög svo ólík-
legt, að fuglar flytji frumbyggjana inn í hraunið, en það
er eflaust vindurinn. Stormarnir þyrla upp jarðryki, sópa
fræi og grói af plöntum, er vaxa umhverfis hraunið, og
þeyta öllu saman yfir hraunflákana. Sérstaklega ber þess
að gæta, að gró lágplantnanna eru svo lítil og létt, að
ekki þarf hvassan vind til að feykja þeim í hraunið. Gró
þeirra plantna, er geta búið á bergi, dafna og verða að
fullorðnum plöntum, en gró eða fræ þeirra plantna, er
þurfa jarðveg, deyja auðvitað á klettinum. Af þeim plönt-
um, sem vindurinn flytur í nýstorknað liraun, dafna því
að eins fléttur, mosar og ölgur, en allar háplöntur deyja,
því að hraunið er jarðvegslaust. Þá höfum vér að nokkru
lýst fléttunum, hversu þær eru fallnar til landnáms, og
getið um, hvernig þær flytjast í hraunið; og skal nú drepið
á gróðrarsöguna.
1. gróðrarstig. Fléttur og mosar á víð og dreif.
A fyrsta gróðrarstiginu er hraunið tilsýndar. eins og
það væri alveg nakið, en þegar komið er i sjálft hraunið,
verðum vér þess fljótt varir, að marglitar smáskorpur eru
á stangli hingað og þangað um nibburnar. Skorpur þess-
ar eru fyrstu landnemarnir og teljast allar til fléttnanna.
Auk þeirra vaxa þar og örfáar mosategundir, en þær flnn-
ast að eins í örsmáum holum á fleti hraunsteinanna. Meðal
hinna fyrstu mosategunda er grámosinn, er síðar nær
mjög mikilli útbreiðslu í hraununum; en á þessu stigi er
að eins að sjá einstaka smátór milli hraunbáranna. Niðri
í hraungjótunum flnnast og nokkrar mosategundir, og tel-
jast til skuggamosa, það er að segja mosategunda, sem ekki
þrífast í skarpri birtu. Krakatindshraun í Hekluöræfum
er ljósasta dæmi þessa gróðrarstigs af hraunum þeim, er
eg hefi séð. Það hraun brann 1878. Er hraunið var 23
ára gamalt eða 1901 rannsakaði eg nokkurn hluta þess
og fann að öllu samtöldu 16 tegundír, 12 mosategundir,