Skírnir - 01.04.1906, Blaðsíða 19
Skírnir.
Japan.
115
Kostar amtssjóður, en svo vinnur nemandinn kostnaðinn
af sér með því að kenna ókeypis í 10 ár á lýðskólunum,
að afloknu kennaraprófi. Árið 1902 var tala skólanna 54,
nemenda. 13900, en kennara 1032.
2 æ ð r i kennaraskólar veita kennurum mið-
skólanna og kennaraskólanna mentun. Þeir eru kostaðir af
landsfé. Námstíminn er 5 ár. Hver kennaraskóli eða mið-
skóli kostar sína nemendur á æðri kennaraskólunum,
en þeir vinna aftur af sér skuldina með 7 ára ókeypis
kenslu að afloknu prófi. Nemendur 807, kennarar 88.
— Auk þessa er einn æðri kennaraskóli fyrir kvenmenn,
með líku fyrirkomulagi.
Auk þeirra skóla sem nú eru taldir eru 392 a 1 m e n n-
ir iðnskólar, 7 æðri iðnskólar, 57 sérskól-
a r (special schools) í einstökum greinum og að lokum 1474
skólar sem félög og einstaklingar hafa stofnað til ýmsrar
fræðslu, þar á meðal 15 skólar fyrir blinda og heyrnar-
lausa. —
Hér er farið fljótt yfir sögu og mun þó flestum þykja
ærið upptalið, ekki sízt þegar þess er gætt, að alt hefir
þetta vaxið upp á einum mannsaldri, síðan um 1870.
En hvað getum vér svo lært af öllu þessu, íslendingar.
Eg þykist vita að flestir svari: Það að réttast sé að
setja hér lýðskóla, almenna skólaskyldu o. s. frv. og sníða
skólana sem mest eftir ameríkönskum fyrirmyndum.
Vel má vera að þetta sé rétt, en þó ber að gæta þess,
að Japanar voru nærfelt til þessa neyddir af þeirri ástæðu
að hvergi var mögulegt að afla sér þekkingar á fræðum
Norðurálfubúa nema í skólum sem settir voru á fót í því
augnamiði. Öllum landslýð vóru þau hulinn leyndardómur
og sérstaka kennara þurfti til þess að útbreiða þau, sem
ekki var auðið að senda á hvert heimili. Eflaust hafa
Japanar trúað því, að lýðskólarnir i sjálfu sér væru mesta
þjóðráð, en auk þess munu þeir hafa talið þá óhjákvæini-
legt skilyrði fyrir því að geta útbreitt þekkingu menta-
þjóðanna. Skólarnir eru bein afleiðing af því, að sú stefna
var tekin að útbreiða Norðurálfuþekkinguna á stuttum
8*