Skírnir - 01.04.1906, Blaðsíða 61

Skírnir.
Gróðrarsaga hraunanna á íslandi.
157
eflaust verið skógi vaxin í Iandnámstíð, þó þess sé ekki
beinlínis getið í sögunum, að því er mér er kunnugt. Þó
má sjá af Grettlu. að birki hefir vaxið í Eldborgarhrauni
á dögum Grettis. í ferðabók Eggerts Ólafssonar er getið
um kjarrskóg í Eldborgarhrauni og Búðahrauni; en eigi
verður með vissu séð, hvort kjarrskógur sá hefir verið til
muna meiri en nú á dögum.
Skóginn ber að skoða sem endatakmark að því er
snertir gróðrarþróun á stórum svæðum í hraununum, því
að öðrum plöntufélögum veitir mjög svo örðugt samkepni
við skóginn. Rætur trjáa og runna liggja svo djúpt í jörðu,
að aðrar plöntur geta öldungis ekki kept við skóginn að
því er næringarefni jarðvegsins snertir, og eigi skaðar það
skóginn hið minsta, þótt skógarjarðvegurinn sé alvaxinn
lyngi eða grasi, því að þessar plöntur taka næringarefni
úr hinum efstu lögum jarðvegarins. Annað mál er það,
að þéttur undirgróður í skógi getur verið skaðlegur fyrir
kímplöntur bjarkarinnar og fyrir ungt birki yfirleitt. Þá
gnæfir skógurinn og liátt yfir önnur plöntufélög og er því
miklu betur settur að því er sólarbirtu snertir, en án sólarljóss-
ins geta grænar plöntur ekki lifað. Það er því augljóst
að skógurinn er einvaldur um langan aldur þar, sem hann
einu sinni er kominn, ef loftslag breytist ekki honum tii
skaða og ef engin óhöpp vilja til. En óhöpp teljum vér,
skoðað frá sjónarmiði skógarins, skógarhögg, beit og
yfirleitt allar árásir, er skógurinn verður fyrir af öðrum
eða öðru en keppinautunum.
B. Jurtastóð, graslendi.
Þar sem nægilegt vatn er og hagkvæmt skjól kemur
sérstakur gróður, er vér köllum jurtastóð; í því plöntu-
félagi eru blómjurtir (þ. e. jurtir með stórum litfögrum
blómum) og burknar yfirgnæfandi, en auk þeirra vaxa
þar ýmsar grastegundir. Á endanum mun oftast svo fara,
að blómjurtunum fækkar meir og meir, en grastegundum
fjölgar að því skapi, og að lokunum breytist jurtastóðið í
graslendi. Meðan jurtastóðið er upp á sitt hið bezta, eru