Skírnir - 01.04.1906, Blaðsíða 45

Skirnir.
Smáþjóð—stórþjóð.
141
máli er mergurinn málsins þessi: Þjóð, sem annari er
háð, er að sama skapi verkfæri hennar, hvenær sem
hagsmuni þeirra greinir á. Með sjálfstæðinu, frelsinu,
hverfur einstaklingseðli hennar meir og meir, unz lnin
hverfur inn í hina þjóðina, verður hold af hennar holdi
og bein af hennar beinum. Hún verður undirorpin
svipuðum breytingum og músin, sem kötturinn étur. Músar-
líkaminn fer að vísu ekki alveg forgörðum, hann verður afl í
líkama kattarins og veitir honum styrk til nýrra veiða.
Hver mús sem kötturinn étur er nýtt vopn gegn þeim
músum sem eftir lifa. En músarlífið, músarsálin fer for-
görðum — músarhugsanir, músartilfinningar, músarviljinn,
alt þetta sem ræður músarlífi og músarsiðum — hverfur
burt úr þeirri tilveru sem vér þekkjum, þegar seinasta
músin er étin.
Svo fer þeirri þjóð sem verður annari að bráð. Sér-
vera hennar, trúarlíf, lög, siðir, listir, vísindi, mannvirki,
alt verður það að ósjálfstæðu afli í likama og sál sigur-
vegarans — ekkert annað. En í brjósti hverrar lifandi
og heilbrigðrar veru talar sál, sem hatar þessi örlög. Úr
insta helgidómi hjartans óma orðin:
Sjálfur leið þú sjálfan þig!
Þetta er æðsta markmið hverrar veru. Þaðan er runninn
allur mannréttur, allur þjóðaréttur. Hver einstök vera
og hver þjóð á séreðli, óskrifað lögmál, sem hún ein
getur skynjað, skilið og framkvæmt til hlítar. Hún hefur
sitt ákveðna erindi, sitt boð að bera á hinu mikla þingi
tilverunnar og hún verður að fá að flytja það á sinni
tungu, sinum rómi, skýra það og verja. Osjálfrátt finnur
hver heilbrigð þjóð ljóst eða óljóst til þess, að hún er
frömuður og fulltrúi einkennilegs lífs, sem ekki er að
öllu samhljóða lífl neinnar annarar þjóðar. Hún finnur,
að hjartastrengir hennar eiga sér hljómblæ skyldan annara
þjóða að vísu, en þó ólíkan. Hún finnur að þjóðaharpan
á einum streng færra, þegar hennar slitnar, og hún
elskar þennan streng, af því að í honum titrar hennar