Skírnir - 01.04.1906, Blaðsíða 53

Skirnir.
Smáþjóð—stórþjóð.
149
því meir sem þjóðin mentast betur? í sumum efnum
hlýtur svo að verða. Því mentaðri sem almenningur er,
því betur kann hann að hagnýta sér auðsuppsprettur
landsins og því móttækilegri verður hann fyrir hvers
konar andans afurðir. Eftirspurnin eftir þeim og gjald-
þolið vex jafnhliða, en um leið hækkar hagur þeirra sem
iðka andleg störf. Að vísu eru sumar greinir svo sér-
staklegar, að eftirspurnin eftir þeim í landinu sjálfu nægir
seint til að framfleyta þeim 'sem leggja stund á þær. En
sumar þeirra eiga sér þá líka eftirspurn lijá stærri þjóð-
um; svo er t. d. um myndalistir, tónlist og vísindi, sem
rituð eru á málum stórþjóðanna, og að þeirri eftirspurn
getur smáþjóð orðið styrkur, ef hún liefir eitthvað fágætt
að bjóða. En hvað sem því líður, þá á hver þjóð, sem
því nafni vill nefnast, að hafa þann metnað, að koma
sjálf á legg hverju því barni sem hún hefir borið undir
brjóstum sér, hve fágætar sem gáfur þess eru. I því á
hún að sýna mikilleik sinn, að hún þurfi ekki að bera
út börn sín, þótt þau sýnist í fyrstu ekki búmannlega
vaxin. Hún á að hafa þann metnað, að láta ekkert barn
sitt gjalda þess, að það er hennar barn, en ekki ríkari og
fjölmennari þjóðar. Og með hverju á hún að gjalda
öðrum þjóðum það sem hún hefir af þeim lært, ef ekki
með því, að eignast og ala upp syni og dætur, sem þær
geta lært af aftur og talið hana sæla að eiga? Það er
kotungs hugsunarháttur, að líta á féð eitt, en gleyma
frægðinni. Því meiri ljómi sem stendur af gáfum þjóðar-
innar, í hverja átt sem er, því bjartara verður í huga
barna hennar. Frægð þjóðarinnar verður sólskin í sálum
sona henna og dætra. Hver sem gjörir garðinn frægan
tendrar um leið framtakslöngun og framaþrá svo víða
sem nafn hans nær, og greiðir þannig þjóð sinni aftur
það sem hún hefir til hans kostað.
Sú þjóð, sem hefir ekki efni á að eiga fræga syni,
hefir ekki efni á að lifa.
Guðm. Finnbogason.