Skírnir - 01.04.1906, Blaðsíða 20

116
Japan.
Skirnir.
tíma. Þá er og önnur auðsæ ástæða, sem mælti mjög með
lýðskólunum: þéttbýlið. Börnin gátu auðveldlega gengið
í skólana heiman að og svo mörg sótt hvern skóla (175
að meðaltali) að kenslan hlaut að verða langódýrust og
fyrirhafnarminst á þann hátt. Væri líkt ástatt hér, myndi
engin sveit vera barnaskólalaus, jafnvel þó enginn lög
hefðu skyldað til þess.
Þá er og þess að gæta, að skólarnir eru Japönum til-
tölulega ódýrir. Húsin eru þeim miklu ódýrari en oss,
upphitun mjög litilvægt atriði og kennararnir kauplágir.
Væru barnaskólar á Islandi tiltölulega jafnmargir
og í Japan, ættu þeir að vera tæpl. 50. Einn kennara-
skóli kemur á næstum tífalt fleiri ibúa en Islendingar eru
alls. Einn latínuskóli kemur á 5—6 miljónir manna og
ekki fleiri en 9 nemendur ættu árlega að ganga á latínu-
skóla af Islendingum til þess að sama hlutfall væri liér
og í Japan.
Mannfjöldinn og þéttbýlið gerir kraftaverk. Auðsjá-
anlegt er það, að þungbært verður oss Islendingum að
kosta alla nauðsynlega skóla í samanburði við Japan.
Gieta má nærri að vöntun á skólabókum heflr verið
í fyrstu mjög tilfinnanleg, enda er og enn ekki betur úr
henni bætt en svo að í sumum vísindagreinum æðri skól-
anna fer kenslan fram á Evrópumálum, ensku, þýzku eða
frakknesku. Einstakir menn hafa nokkuð ráðið bót á þessu
með því að leggja fram fé til þess að kosta útgáfu skólabóka,
en til þessa er mér ekki kunnugt um, að ríkissjóður hafl
lagt fé til þess, enda hlýtur útgáfa skólabóka í jafnfjöl-
mennu landi að geta borið sig ágætlega. öðru máli er
að skifta með oss.
Fjöldinn allur er eftirtektaverður í mentamálum
Japana og verður fæst talið hér. Trúarbrögð eru
hvergi kend í skólum þeirra og við háskólann
er engin guðfræðisdeild. Hvergi veit eg þess dæmi
við aðra fullkomna háskóla, en trúað gæti eg því, að þeir
tímar kæmu að allar siðaðar þjóðir færu að dæmi Japana
í þessu. I stað trúarbragðanna er siðfræði kend í lýðskól-