Skírnir - 01.04.1906, Blaðsíða 51

Skírnir.
Smáþjóð—atórþjóð.
147
óhentugir kumbaldar? Úr sálum smekklausra og óhag-
sýnna smiða. I hvaða landi eru allir vegir í ótal hlykkj-
um, þó yfir sléttu sé? Þar sem menn vita ekki, að beina
línan er styzti vegur milli tveggja tiltekinna staða og að
styzti vegurinn er að öðru jöfnu ódýrasti vegurinn að
gjöra og fara. Hvar leggja menn veginn beint upp
brekkur, er þeim hefir skilist, að beini vegurinn er
styztur? Þar sem menn hafa ekki hestsvit. Hvar kaupa
menn fyrir sársauka og mannslíf það sem náttúruöfiin eru
boðin og búin til að vinna? Þar sem menn vantar
verksvit og skammast sín ekkert fyrir. Hvar halda menn
að óeinlægni, undirhyggja, óréttlæti og lygar séu meðul
til sigurs? Þar sem menn gleyma því, að sannleikurinn
einn gerir menn frjálsa og sterka og góða.
Alt ber að sama brunni: I sálum mannanna eiga
allar framfarir upptök sín og aðalbrunn. Bætið sálir
mannanna, þá batnar heimurinn. Gerið mennina vitra og
góða, þá verða þeir að sama skapi voldugir og sælir. Og
nú er spurningin um lífskilyrði þjóðanna, smárra og stórra,
orðin ljós og einföld. Kú hjóðar hún svo: Hvað eiga
þjóðirnar að gjöra til þess að auka andlegt afl sitt,
undramáttinn, sem öll önnur öfl tilverunnar hlýða og
þjóna?
Og svarið er stutt:
Þær eiga að menta börn sín.
Allir kraftar mannsins eflast að eins við rétta æfingu;
í þeirri æfingu er mentunin fólgin. Þess vegna er hún
undirstaða allra þjóðþrifa. Sá sem neitar því, að hafa
megi með uppeldinu áhrif á þroskun mannsins, hann
neitar því um leið, að grundvöllur menningarinnar,
frumskilyrði framfaranna séu háð valdi mannlegrar
skynsemi.
Enginn getúr fyrirfram vitað með vissu, hve mikinn
arð óræktaður eða illa ræktaður blettur gæti borið, ef
hann væri ræktaður svo vel, sem verða mætti. Úr því
getur reynslan ein skorið. Ræktið blettinn og sjáið svo
hvað vex þar! Svo er um hæfileika mannanna.
l'O*