Skírnir - 01.04.1906, Blaðsíða 42

138
Smáþjóð—stórþjóð.
Skírnir.
En hvaðan á sniáþjóðunurn að koma það lífsmagii og
andans atorka? Standa þær ekki einmitt verst að vígi
til að framleiða slíkt? Að minsta kosti virðist svo í fijótu
bragði. Fámennið sýnist þeirra mesta mein. Af fámenn-
inu leiðir, að öll verkaskifting verður ófullkomnari hjá
þeirn en hjá stórþjóðunum. Þær þurfa að halda á sömu
andlegum og líkamlegum íþróttum og stórþjóöinar, þurfa
■ekki síður en þær að eiga »stórmenni, söngmenn, speki-
menn og spámenn«, alls konar listir og vísindi, en slík
framleiðsla er eins og hver önnur háð því, hve mikið fæst
fyrir hana á markaðinum. Þetta sést fljótt, ef vér sting-
um hendinni í eigin barm. Et'tirspurn eftir íslenzkum
kvæðum má ef til vill telja allmikla í samanburði við
fólksfjöldann hér, en þó er hún ekki næg til þess að
neinn geti lifað á því einu, að vera íslenzkt skáld; og sé
það svo í þeirri list sem elzt er hjá oss og þjóðlegust,
hvað mun þá um hinar, myndalist, tónlist, leiklist osfrv. ?
Ekki þurfum vér síður en aði’ar þjóðir að eiga hugvits-
menn, er búi út verkfæri i hendur þjóðarinnar, eða rit-
höfunda í hvers konar vísindum, en hve margir geta enn
:sem komið er helgað þeim stöi’fum krafta sína og lifað á
afurðum anda síns? Svona mætti lengi telja. Eftir-
spurnin eftir flestu því, sem ekki miðar beinlínis til þess
að fullnægja þeim þörfum sem vér eigum sameiginlegar
við dýrin, er enn sem komið er svo lítil, að einstakir
menn geta ekki lifað á því einu að fullnægja henni. En
sá sem ekki getur helgað alla krafta sína sérstöku lífs-
starfi, sérstakri íþrótt, nær sjaldan fullkomnun í henni.
Stórþjóðirnar standa hér' alt öðru vísi að vígi. Fólks-
fjöldi þeirra og auðmagn skapar svo mikla eftii’spurn eftir
hvers konar a.furðum anda og handar, að sá sem getur
framleitt eitthvað á sér að jafnaði fyrirfram vísa eftir-
spum og getur því lifað á köllun sinni, hve séi’stök og
fágæt sem hún er. Kraftar einstaklinganna fá þannig
frjálsara svifrúm, geta beinst að því verkinu sem þeir
•eru skapaðir til að vinna og styrkst á því, tamist og
fullkomnast. Og á liinn bóginn verða allar öldur þjóð-