Íslenzk tunga - 01.01.1964, Page 138

136
ANTHONY FAULKES
55—57 63n 66—71 76 77 83—86 88
89 91—97 99—103 106 109 llln 112
113 116—121 123—129 136 137
National Library, Reykjavík:
Lbs 192 fol. 112
Lbs 1407 4to 87 88
JS 28 fol. 54 73—76 78 81
JS 6 8vo 122n 123—126
JS 391 8vo 122n 124—126
British Museum:
Add. 11, 125 87 88
Bodleian Library:
Junius 120 40n 57
Balliol College,
Oxjord University,
Oxford.
EFNISÁGRIP
Specimen Lexici Runici (SLR), fyrsta íslenzka orðabókin, var gefin út árið
1650 af Ole Worm. í fyrsta hluta þessarar greinar er rakinn ferill bókarinnar.
Worm byggði hana á orðasafni, sem Magnús Ólafsson, prestur í Laufási, samdi
á síðustu árum œvi sinnar eftir beiðni Worms, en þar sem Magnús dó í júlí
1636, en Worm hafði ekki beðið bann að semja orðasafnið fyrr en í maí 1935,
hlýtur Magnús að hafa verið byrjaður á því nokkru áður. Magnús skrifaði fleiri
bækur, m. a. Laufás-Eddu, sem fyrsta útgáfa Snorra Eddu (gefin út af P. H.
Resen 1665) var byggð á.
Þegar Magnús dó, var orðasafni hans ekki alveg lokið, og það var hreinritað
a( eftirmanni hans í Laufási, Jóni Magnússyni. Það er ekki líklegt, að Jón hafi
aukið í það neinu, sem máli skipti. Ifann sendi Worm ritið í tveim heftum, hið
fyrra 1638, en hitt árið eftir.
Ilandrit Jóns er nú glatað, svo og frumdrög Magnúsar, en eftirrit af því er
til í handritinu DG 55, sem St. J. Stephanius lét skrifa, sennilega árið 1641.
Af samanburði eftirrits þessa við SLR sést, að miklu efni hefir verið aukið í
orðasafn Magnúsar, áður en það var gefið út árið 1650, þar sem margar til-
vitnanir, sem eru í SLR, vantar í handritið. Nokkru hefir afritarinn sleppt úr af
tilviljun, en öruggt er, að bætt hefir verið í tilvitnunum í Eddukvæði, Snorra
Eddu, lögbækur, Njálu o. fl„ og einnig nokkrum orðskviðum. Sennilegt er, að
sá, er þetta gerði, hafi verið Guðmundur Andrésson. I orðabók hans (Lexicon
Islandicum, 1683) eru sem sé nokkrar greinar mjög svipaðar SLR, en geta þó
ekki verið runnar frá þeirri bók. Af þessu sést, að Guðmundur hefir aukið
nokkru efni í orðasafn Magnúsar, en notað svo sama efnið síðar í Lexicon Is-
landicum. Athyglisvert er, að tilvitnanir þær, sem ástæða er til að halda, að
Guðmundur hafi aukið í SLR, eru til sömu bóka, sem hann notar oftast í Lexi-