Skírnir - 01.01.1907, Side 23

Darwinskenning og framþróunarkenning.
23
1 ættir, eða er hún sameiginleg frá upphafi? Reynsla De
Yries virðist benda á að seinni tilgátan sé rétt, með því
að hún sýnir oss að stökkbreytingin kemur í ljós sam-
tímis á heilum hóp einstaklinga.
Sú tilgáta, að tegundir myndist við snögga breytingu,
virðist auk þess betur en hin gagnstæða tilgáta koma
heim við hinar nýju kenningar um efnaeðli lífsins. Vís-
indamenn þeir er hafna kenningunni um sérstakt lífsafi
(vitalisme) telja lifandi efni frábrugðið lífvana efnum,
annaðhvort að eðliseinkennum eða bæði að eðliseinkenn-
um og efna, eða þá að efniseinkennum einum. Þessi hin
síðasta tilgáta er algengust um þessar mundir. Hún gefur
í skyn með allsterkum líkum að það sem greini eina lif-
andi tegund frá annari sé efnasamsetning hennar. En
efnabreytingar eru í því frábrugðnar eðlisbreytingum að
þær eru snöggar og ósamfeldar, að minsta kosti er efni
sameinast, hvað sem er urn sundurleysingu þeirra. Það
er því ekkert ólíklegt, að uppruni nýrrar tegundar líkist
fremur því er vatn myndast af frumefnum sínum eða
sprengitundur springur, heldur en því er járnstöng hitnar
smám saman. I tilefni af þessu dettur mér í hug gaman-
yrði föður míns í viðræðu við Sainte-Beuve, skömmu eftir
að bók Darwins kom út: »Ef til vill er maðurinn skrið-
inn úr eggi krókódils sem komst í strand«.
Tegund hver væri þá i eins konar stöðugu jafnvægi,
sem roíist gæti, eða breyzt snögglega í annað jafnvægi,
en gæti ekki breyzt smám saman. Henni væri líkt farið
og teningnum; hann sezt í stöðugt jafnvægi á hverjum
fieti sínum er vill, en má eigi haldast í millistöðu.
Niðurstaðan er þá sú, að Darwinskenningin er ekki
annað en ein framþróunartilgáta meðal annara; og það
er ekki ein heldur margar myndir framþróunarkenningar-
innar sem frábrugðnar eru Darwinskenningunni. Sumar
af þessum tilgátum hafa jafnvel, að ininni vitund, aldrei
verið settar fram ennþá. Eg skal að eins nefna tvær, er
kalla mætti W e i s s m a n n s - L a m a r c k s k e n n i n g
eg C u v i e r s - f r a m þ r ó u n a r k e n n i n g. Eitt af