Skírnir - 01.01.1907, Blaðsíða 30

30 Darwinskenning og framþróunarkenning.
að framþróun líftegundanna yæri runnin af smávæg'ileg-
um einstaklingsbreytingum, svipuðum þeim er enn getur
að líta á dýrum og plöntum. 1 því að telja allar breyt-
ingar náttúrunnar samfeldar fylgdi Lyell sömu tilhneig-
ingu og margir lærðir menn á hans dögum, líffræðingar,
jarðfræðingar, rúmfræðingar, stærðfræðingar, eðlisfræðingar
og jafnvel efnafræðingar. Þessi trú á að allar breytingar
væru samfeldar virðist af tveim rótum runnin; annars
vegar stafar hún frá stærðfræðinni, eða nákvæmar til
tekið frá rúmfræðinni og eðlisfræðinni í sameiningu, hins
vegar á hún sér upptök í mannfélagsástandinu. Fyrst er
þá að geta þess að rúmfræðingar 17. aldar voru önnum
kafnir i því að ákveða svo nákvæmlega sem unt væri
öll samfeld rúmfræðishlutföll; til þess að tákna þau fundu
þeir stærðatákn, er síðan komu að góðu haldi við eðlis-
fræðisrannsóknir á 18. öldinni, þar sem litið var á öll
hlutföll eins og samfeldar tiltölur (fonctions continues).
Vér sjáum að trú Leibniz á það að allar breytingar séu
samfeldar er rígbundin við uppgötvun þess eðlisfræðilega
og rúmfræðilega táknakerfis sem hvarfareikningurinn
(calcul infinitésimal) er í fólginn. Hugmyndir Leibniz og
sá hleypidómur rúmfræðinnar og eðlisfræðinnar að allar
breytingar væru samfeldar styrktust við sigurvinningar
hinnar stærðfrceðilegu eðlisfræði og hinna nýju sundurlið-
unaraðferða og hafa á 18. og 19. öld haft áhrif á öll vís-
indi, bæði stærðfræðileg vísindi og náttúruvísindi. Stærð-
fræðingarnir hafa leitast við að fullkomna sundurliðunar-
aðferðir sínar til þess að beita þeim við rúmfræðina og
eðlisfræðina, en hafa vanrækt talnafræðina (theorie des
nombres) sem fjallar um ósamfeld hlutföll, og hafði þó
snillingurinn Fermat, þegar á 17. öld, svo aðdáanlega
hrundið henni áleiðis; þeir hafa ekki fyr en í lok 19.
aldar byrjað alvarlega að rannsaka ósamfeldar tiltölur.
Jafnvel í efnafræðinni er það fyrst eftir ákafa baráttu, að
vísindamenn hafa fallist á lögmálið um ákveðin hlutföll
og játað að efnasamruninn væri ósamfeldur og í því ólíkur
breytingum þeim er eðlisfræðin fjallar um. Vald stærð-