Skírnir - 01.01.1907, Qupperneq 37

Rembrandt.
37
Um listirnar má svo að orði komast, að Leiden haíi
verið vagga hollenzkrar pentlistar, því við þá borg er
sá maður kendur, er einna fyrstur lagði grundvöllinn
undir þjóðlega list, þó að myndir hans væru á stundum
ruddalegar, ég á við Lucas frá Leiden (1494—1533). En
eins og 17. öldin er frægðartími háskólans i Leiden,
þannig er það einnig á þessari öld, að hinir frægu lista-
menn fæðast þar: Jan Steen, Gerard Dou og loksins
meistari allra hollenzkra meistara : Eembrandt.
Eins og þegar heflr verið um getið, vita menn ekki
með vissu hvaða dag eða hvaða ár Rembrandt hafi fa^ðst.
En það er ekki einungis þetta eina atriði, sem er óljóst
í æfisögu hans, heldur má fullyrða, að hún sé það öll,
þó að reyndar þekkingin á honum og listaverkum hans
sé nú alt önnur, en hún var fyrir hálfri öld.
Það eru einkum þeir Vosmaer og Michel*), sem eiga
heiðurinn af að hafa rekið aftur öll þau ósannindi, sem
um hann hafa sögð verið, því áður en þeir fóru að rann-
saka þetta efni gengu miklar sögur af drykkjuskap hans,
saurlifnaði, munaðarlífi og ágirni. En bæði þeir og ýmsir
landar Rembrandts, sem með þolinmæði hafa leitað að
sannieiksperlum í öllu þessu sorpi, hafa komist að raun
um, að þó að Rembrandt hafi ekki verið syndlaus, þá hafi
hann samt verið alt annar, að hann hafi verið starfsam-
ur og þolinmóður, vingjarnlegur og örlátur, að hann hafi
verið eins þolgóður í raunum sínum eins og hann var
hógvær á dögum frægðar og frama og að hann einmitt
þá hafi sagt: »Þegar eg þarf hvíldar sálu minni, þá
krefst eg ekki virðingar en frelsis«.
Um fæðinga,rstað Rembrandts er enginn efi. Þegar
komið er á jarnbrautarstöðina í Leiden, þarf ekki annað
en að ganga til hægri handar meðfram kvísl þeirri af
Rín, sem »Galgewater« er nefnd, þangað til komið er á
*) Vosmaer, Qharles; „Rembrandt FTermannsz. Sa vie et ses beuvres.
Paris et la Haie 1877“.
Míchel, Emile í „Rembrandt, sa vie, sou oeuvre et son temps.
Paris 1893“.