Skírnir - 01.01.1907, Qupperneq 61

Eftir kristnitökuna.
61
-dáðríku 27 Ara lögsögu, heldur sem vel kristinn spekingur.
Hann orti drápu um Olaf konung helga, er eflaust hefir
lofað kristnistarf og skörungskap konungs, enda kvað
sjálfur kristin ljóð fyrstur manna á Islandi annar en Hall-
freður vandræðaskáld. Snorri tilfærir 4 vísuorð Skafta,
þessi:
Máttr es munka dróttins
mestr, aflar guð flestu;
Kristr skóp ríkr, ok reisti
Rúms hall, veröld alla.
Ef landsstjórn Islendinga er athuguð frá þessu sjónarmiði,
skilja menn vitnisburð Ara urn afrek Skafta. Hitt er og
vei skiljanlegt, að fráhvörf frá nýja siðnum og afturhvarf
til fornrar venju með ójafnað og vígaferli liafi framan af
oftlega fyrir komið. En það, sem fljótast og fastast kem-
ur lögun á kristnina sem allsherjarfélag eða kirkju, það
var hið f r j á 1 s a og þ j ó ð 1 e g a f y r i r k o m u 1 a g, og
þó sér í lagi það, að kennimenn héldu svo víða goðorð-
um og goðar urðu prestar. Við þetta uxu annars vegar
metorð manna, en hins vegar ábyrgð þeirra; mun skortur
kunnáttu og kennimanna mjög hafa aukið áhyggjur margra,
er kirkjur reistu eða höfðu í ráði að reisa. En þó er svo
að sjá, að kirkjunum hafi snemma fjölgað, og í sumum
héruðum Iieflr kirknafjöldinn til þessa dags verið stöðugur
vottur þeirrar samkepni, sem drotnað hefir víða í sveitum
á fyrstu öldum kristninnar. Eigi er þess getið, að nokk-
ur teljandi málaferli yrðu er leið á hina 11. öld, né síðar,
og eigi er getið um heiðin blót, sem bönnuð voru, nema
leynt færi, enda er þess getið, að bæði sú heiðni og út-
burður barna hafl yfirleitt snemma lagst niður. Þó voru
kristnir menn eflaust mjög umburðarlyndir við þá sem
ungir voru í kristnihaldinu, og ekki eins og Hreðu-Halli,
sem fann Valla-Ljóti til saka helgibrot á degi höfuðengils-
ins. Arið 1056 settist ísleifur Gizurarson að stóli í Skál-
holti. Hann var ágætur maður og góður biskup, en átti
mjög í vök að verjast, bæði sakir fjárskorts og þverúðar