Skírnir - 01.01.1907, Page 7

Kveldræður.
7
hafa verið unnin þau hrvðjuverk, að sögur fara ekki af
öðrum verri.
Þegar eg lít á alt þetta, finst mér það mega heita
slysni, að forfeður vorir neyddust til þess endur fyrir
löngu, að fara ofan úr trjánum og verða menn.
Þ o r m ó ð u r.
Þú virðist hugsa svipað og eitt af vorum beztu skáld-
um, Stephan G. Stephansson, er hann kveður svo:
Því jafnvel í fornöld sveif hugur eins hátt.
Og hvort er þá nokkuð sem vinst?
En eg er viss um, að þeim er svo hugsa, er óþarflega
svart fyrir augum. Það er enginn vafi á því, að allan þann
langa tíma — lang lengsta kaflann, sem af er ævi mann-
kynsins — er menn höfðu ekki önnur verkfæri en trjá-
lurka og lítt tilhöggna hnefasteina eða ótilhöggna, þá
sveif hugur mannanna æði miklu lægra en síðar. Yeit
eg nú raunar, að skáldið mun aðallega eiga við blóma-
öld Orikkja, en hún liggur býsna langt frá fornöld mann-
kynsins, svo langt, að oss liggur við að kalla þá Aristo-
teles og Herbert Spencer samtíðarmenn, þegar við miðum
þá við frumherja mannkynsins langt aftur á steinöldum.
Vér getum verið alveg vissir um það, að framför
hefir átt sér stað og hún mikil, og annað það, að fram-
farirnar verða því hraðstígari sem fram í sækir. Þó að
vér hefðum með 10000 ára millibili komið til forfeðra
vorra á elztu steinöld, áður en þeir kunnu að binda á
skaft steininn sem þeir höt'ðu í hendina, þá hefðum vér
séð lítinn sem engan mun á þeim lífsþægindum sem þeir
gátu afiað sér eða á skoðunum þpirra á sjálfum sér eða
umheiminum; en aldrei hefir munurinn í þeim efnum
verið meiri en siðustu 2—300 árin. Og þrátt fyrir þenna
afturkipp sem þú mintist á, er þó ýmislegt, sem bendir á
að einmitt nú sé tímamót í sögu mannkynsins, mikilvæg-
axd en nokkurn tíma hafa vei’ið áðui', svo mikilvæg, að