Skírnir - 01.01.1907, Blaðsíða 57

Eftir kristnitökuna.
51
eldurinn og lífið er hjá þeim Gizuri og Hjalta. B. M. Ó.
ályktar svo, að Hjalti Skeggjason hafi verið minni vits-
munamaður en hvor hinna, Gizurar livíta og Halls af
Siðu, og sakar hann um ákefð og fijótfærni. Eg skoða
Hjalta sem höfuðskörunginn við lögtöku kristninnar. Hann
virðist mér hafa verið hinn eini þeirra, sem heita mátti
eldheitur trúmaður og kristniboði, en var ofurhugi í skapi.
Akafamaður var liann að vísu, en ráðkænn og stiltur um
leið; skal eg leyfa mér að fjölyrða lítið eitt um þetta.
Heimildarritin virðast telja þá Gizur mjög jafna menn
og samhenta, má og vera að svo rnegi kalla þá yfirleitt,
enda var Gizur stórættaðri maður og — kynsælli; með
lians ætt, einkum Teiti sonarsyni hans, hefir sagan mest
og bezt til vor borist; mun frægð Gizurar eigi liafa minkað
við það, eða hitt, að hann var afi og nafni eins hins mesta
manns og ástsælasta, sem á Islandi hefir verið borinn.
En hvað sem það er, má sjá, að minning Hjalta sem
nokkurs konar þjóðhetju festist betur hjá mönnum en
minning Gizurar hvíta. Það var hæðarmál Hjalta, sem
geymt var komandi mönnum á gjábarminum nærri Lög-
bergi við hlið hæðai’máls Ólafs Tryggvasonar. Af Hjalta
geynxdust uixxmæli og smásögur, en fátt um félaga hans.
Allir muna hinn háskalega kviðling, er olli sekt hans.
Var þá tólfunum kastað. Má af marka, að sá rnaður
hafði ekki hérahjarta, er slíkt þorði að kveða að sjálfu
Lögbergi. Annað, sem menn lengi mundu honunx, var of-
dirfð hans að tiýta þingreiðinni. Eg skil það sem snar-
ræði Hjalta, því að fyrir það urðu heiðingjar forviða.
Skopyrði Hjalta við »blótmanninn« Runólf í Dal gat varla
verið vægaiú hefnd fyrir sektina og það, að Runólfur sendi
lionum flugumanninn, sem Hjalti tók og flutti utan og
sýndi með því þann drengskap, sem þá hefir vei’ið eins
dæixii. Urðu og minnisstæð orð hans, er hann kallaði til
mannsins, er rniðaði á liann spjótinu: »Þér liggur hálm-
visk, þar senx hjarta skyldú. Þangbrandur gaf Hjalta
þann vitnisburð, »að lxanu væri kunnur að því að launa
ilt með góðu«. B. M. Ó. segir, að Hjalti hafi vei’ið »ver-