Skírnir - 01.01.1907, Page 85

Kitdómar.
8&
Nl.-fjórð.: 12 goðar ■< 24 nefndir menn.
Sl.-fjórð.: 9 goðar 18 + 3 ( + 6) — 27 n. m.
Til jafnaðar fylgdu þá að eins 2 menn hverjum goða úr Nl.-fjórð-
ungi til lögréttusetu, en 3 menn hverjum goða hinna fjórðunganna.
— I dómnefnu höfðu og norðlenzku goðarnir smærri hlutdeild en
hver hinna. Þar var hlutfallið :
12 goðar — 9 dómendur
9 goðar — 9 dómendur.
-—■ Hitt ma vel vera, að hið fyrra orðtakið (»full goðorð«) hafi, er
tímar liðu fram, jafuframt getað táknað mótsetningu við fimtar-
dómsgoðorðin ; en upphaflega munu bæði orðtökin vera runnin frá
lagaákvæðiim þeim, er gjörð voru um hlutdeild fjórðunganna í al-
þingisnefnu, eftir að þingum og goðorðum hafði verið fjölgað í
Norðlendingafjóiðungi.
A bls. 331 segir svo : »Tíðast voru skildirnir aflangir og hjart-
myndaðir«. Að því er til hins heiðna tíma kemur, hygg eg þetta
engati veginn rétt. Skáldakvæðin virðast bera þess skýran vott,
að hið almenna norræna skjaldarlag hafi verið k r i n g 1 ó 11 (sbr.
heitin sól, ntáni, tungl, hvel o. s. frv. í skjaldarkenningum). Ymis-
legt bendir til, að aflöngu skildirnir séu af frakkneskum (frankisk)
uppruna, og hafi þeir ekki farið að tíðkast að neinu ráði á Norður-
löndum fyr en í lok 10. aldar í fyrsta lagi. Orðtakið n o r r æ n n
skjöldr táknar eflaust hina fornu, stóru, kringlóttu skildi, sum-
part í mótsetningu við útlenda baugskildi svo sem törgur, er voru
miklu minni, sumpart til aðgreiningar frá aflöngum skjöldum. Al-
ment voru riorræn vopn stærri og ramgerðari en vestræn. — Um
spjót kemst höfundurinn svo að orði, að það »sé eingöngu lagvopn,
þótt það einnig á stundum sé notað sem skotvopn«. Hvorttveggja
notkunin virðist jafn algeng; en eigi endilega að skíra spjótið sér-
stóku flokksheiti, liggur nær að kalla það skotvopn, því að
sú notkun spjóta muu upphaflegust. — Rétt ntun það, að axir
»(tiær) altmr fyrir munu« ntuni oftnælt, en víðar kennir það
fyrir en á einttni stað í fornbókmentunum (Gull. 28; Eg. 80,20;
Laxd. 235).
Höf. getur þess (bls. 345), að vetrarmánuðiinii' væri eigi kendir
við ákveðin störf, eins og flestir sumarmánaðanna. Þetta er eigi
nákvæmt. Fyrsti yetrarmánaðanna nefndist g o r m á n u ð u r, og
hefir flestum þótt vafalaust að það nafn lúti til sláturstarfa. Um
miðvetur er h r ú t m á n u ð tt r, og stendur nafn hans í santbandi
við það starf fjárgeymslumanna, að hleypa til ásauða.