Skírnir - 01.01.1907, Blaðsíða 83

Ritdómar.
83
sögur og r/mur voru svo að segja einu bækurnar veraldlegs efnis,
sem stóðu almenningi til boða; nú er um auðugri garð að gresja,
og það því fremur þeim sem tekur óðum að fjölga, sem notið geta
útlendra bóka. Því er þess nú orðin margfalt meiri þörf að laða
lesendur að lífliud íslenzks þjóðernis, fornbókmentunum, meö alþ/ð-
legum ritum um merkustu atriðin í lifi feðra vorra.
I þessu efni hefir próf. Finnur Jónsson riðið á vaðið, er haun
reit bókmentasögu sína þá, er út kom fyrir skömmu.
Og nú hefir Jóu sagnfræðingur Jónsson — er flestum mun að
góðu kunnur af riti si'nu Islenzkt þjóðerni — fylt annað skarð, er
helzt til lengi hefir verið autt, með því að rita alþyölega handbók
við fornsögurnar. Gefur hann þar glögt yfirlit yfir menningu þjóð-
ar vorrar á gullöld henrtar, frá landnámstíð, til þess er kristni var
á komin. Alla helztu þættina rekur hann : Hann ritar um land-
stjórn og löggjöf, um trúbrögð og lífsskoðun, skáldskap og sagna-
list, verzluti og atvinnuhætti, húsakynni og klæðnað, íþróttir og
leika, og loks um heimilislíf manna frá barnæsku til ellidaga.
Bókin á það skilið, að henni só tekið tveim höndum, því að
hvorttveggja er, að hún bætir úr bryuni þörf, enda hefir hún flesta
góða ko3ti til að bera, þá er alþ/öubækur megi pr/ða : hún er
rituð af hlyrri tilfinningu fyrir efninu, málið rösklegt, framsetn-
ingin sk/r og látlaus. Það er svo sjaldgæft, og þeim mun elsku-
legra, að hitta fyrir sér íslenzka fræðibók, er snyr sór ekki að köldu
hyggjuviti einu saman, heldur talar jafnframt ísmeygisrómi til-
finningamálsins. Höfundi lætur manna bezt að slá á strengina,
að vekja þann geöblæ í huga lesandans, sem móttækilegastur er
fj'rir það, er sk/ra skal frá. Eru inngangsorðin að flestum köfl-
unum fimlega samin og vel til þess fallin, að gera mönnum hug-
Ijúft efni kaflans, og syna þeim það sem einn reit í myndinni, sem
lið í heildinni.
Auðvitað má finna /mislegt smávegis að þessari bók sem öðr-
um. En ekki hirði eg að telja rnargt af slíku tægi, því að flest er
það næsta meinlaust. Efnið er víðtækt, og því eðlilegt, að höfundur
fari fljótt yfir sögu, úr því hann kaus að leggja svo mjög land
undir fót um sinn ; það úrræði má bæði lofa og lasta. En eitt er
víst, að kaflinn um tímatal hefir orðið um of útundan; á honum
er næsta lítið að græða; efnið er lítt kannað, og því hefði verið
æskilegt, að maöur með jafnglöggu auga og lipru ímyndunarafli
hefði skygnst þar betur undir skörina.
S*