Skírnir - 01.01.1907, Page 60

60
Eftir kristnitökuna.
stað hitina fornu, heldur eru hinir fornu orðnir n ý i r.
nýir menn; þeir hafa reist kirkjur eða hafa kirkjur í hug,
eru aftur orðnir »andlegir« höfðingjar, en ekki eins og
fyr til að beita oddi og eggju og eiga alt undir ofriki og
vopnum, heldur kjósa hinir ríkari þeirra og spakari held-
ur fi'ið og löghlýðni en vígaferli og ofstopa; hólmgöngur
eru teknar úr lögum fám árum eftir að kristnin er í lög
leidd og kirkjur fjölga svo fljótt að undrum gegnir, allra
hugir eru gagnteknir af hinum nýja sið, hvort heldur
menn meira skeyttu hans innri málefnum eða meir hin-
um ytri; verkefni var komið, sem varðaði alla þjóðina
og hvern einstakan, og þar á ofan stóðu menn meira og
minna ráðalausir: svo stórar, þýðingarmiklar og brýnar
voru skyldur þær og þarfir, er hvíldu á mönnum, en svo
vanþekking og — prestafæðin. Hún mun einkum
hafa hart að sorfið í fyrstu. Allir, sem ráð til höfðu,
vildu byggja og eiga kirkju, en þá skorti oftast nær bæði
kunnáttu og kennimenn. Úr þessu bættist að vísu smám-
saman, enda fundu höfðingjar og ríkismenn snemma hversu
vel ætti við að synir þein-a eða arfar yrði lærðir og síðan
vígðir til prests og þjónuðu síðan sjálfir kirkjum sínum
og sköpuðu þeim máldaga. Eru öll líkindi til, að þétta
hafi orðið grundvöllur hinnar íslenzku þjóðkirkju. Hinir
fyrstu kennimenn landsins hafa eflaust yfirleitt verið Is-
lendingar og þeir numið og fengið klerkdóm sinn og vígslu
hjá lausa-biskupum þeim, sem Ari telur upp og segir að
hér hafi dvalið lengur eða, skemur fram á daga ísleifs
biskups; tveir þeirra, Bjarnharðarnir, bjuggu hér 19 ár,
og voru merkismenn. í annan stað finnast deili til, að
þegar eftir kristnitökuna hafi ýmsir höfðingjar eflt. kristn-
ina alt hvað þeir gátu, eins og Þorsteinn Egilsson og
frændi hans Kjartan, er jarðaður var að kirkju Þorsteins,
Snorri goði, Guðrún Osvífursdóttir, Koðrán bróðir Þor-
valdar víðförla, og allir þeir höfðingjar, sem skírn höfðu
tekið áður en kristni var lögtekin. Um Skafta lögsögu-
mann sjálfan má fullyrða, að hann hafl verið kristninni
voldugur bjargvættur og frömuður, eigi einungis með sinni