Skírnir - 01.01.1909, Page 80

80
Ritdómar.
er hann segir á 34. bls.: »þar komat tniklu meira fjör í andlega
h'fið en menn þar um slóðir áður hófðu sóð dæmi til«.
Um vísindalega starfsemi Pjeturs biskups hefir höf. greint
-frá öllu, sem nokkru skiftir. Þó hefði verið ástæða til að táka það
ítarlegar fram, að kirkjusaga hans er i raun réttri hvorki visinda-
deg eða alþyðuleg kirkjnsaga, heldur öllu freraur safnrit, sem hefir
að geyma urmul af tilskipunum, stjórnarbréfum og öðrum merkum
skilrikjum, er snerta kirkju, klerka, kenslumál vor o. fl. Höf.
telur vist, að Pjetur Pjetursson hafi safnað efni til kirkjusögunnar
á námsárum sínum í Kaupmannahöfn. Skulu engar brigður born-
ar á það, en vera má og að hann hafi fengið nokkur drög til
hennar og doktorsritgerðar sinnar hjá hinum margfróða tengda-
föður sínum Boga Benediktssyni, etida bar Jón rektor Þorkelsson
Jón Pétursson háyfirdómara fyrir því, að svo hefði verið.
í kaflanum um forstöðu dr. Pjeturs fyrir prestaskólanum og
kennarastarfsemi hans við skóla þann kennir margra grasa. Er
þar greint frá /msu, sem kemur lítið við aðalefninu, svo sem tali
embættismanna í Reykjavík, er dr. Pjetur fluttist þangað, 1/sing á
vígslu dómkirkjunnar í Reykjavík og hreyfingum þeim, sem áttu
sér stað í Reykjavík veturinn 1849—50. Þar bólar einnig á að-
dróttunum, sem virðast eklci nægilega rökstuddar, t. d. ummæli
höf. um, að það hefði verið í almæli, að »það hefði haft töluverð
áhrif á veitingu dómkirkjuprests-embættisins, að síra Ásmundur var
Tel efnaður og lofaði að kaupa hús Helga biskups í Landakoti«. Því
þó mönnum kunni að virðast, að Pjetur Pjetursson hefði sakir/missa
yfirburða, sem höf. hefir réttilega bent á, átt að fá embættið fyrir
síra Ásmundi, er ekki þar með sagt, að biskup hafi ekki þózt
hafa einhverjar aðrar gildari ástæður til að mæla með síra Ás-
mundi en hin væntanlegu húsakaup. Annars virðist bæði hér og
víða annarstaðar í ritinu bera helzt til mikið á viðleitni höf. að
halda uppi vörn fyrir dr. Pjetri og velja þeim mönnum ákúrur,
sem hafa leyft sér að líta öðrum augum á starfsemi hans en höf.
telur rétt vera.
Dómur höf. um starfsemi dr. Pjeturs, er hann var forstöðu-
maður prestaskólans (1847—1866) viröist í flestum greinum nægi-
lega rökstuddur og viðleitni hans að koma skólanum upp og stofna
þar styrktarsjóði handa fátækum nemendum var í alla staði lofs-
verð. Yfir höfuð mun dr. Pjetur hafa tekiö mörgum ef ekki flest-
um samöldrum sínum fram í áhuga og þekkingu á skólamálum, og
toera bæði ræður hans á alþingi og ritstjórnargreinar hans í