Skírnir - 01.01.1909, Blaðsíða 81

Ritdómar.
81
»Landstiðindunum« vitni um það. Uinmæli höf. um Bókmentafó-
lagiö meðan Pjetur Pjetursson var forseti Reykjavíkurdeildarinnar
eru alls kostar rótt, að eins hefir höf. á 93. bls. ranglega talið
dánardag Brynjólfs Póturssonar 27. október fyrir 18. s. m. (sbr.
12. bls. að framan og Lögfræðingatal Magnúsar Stephensen).
Skoðanir manna um stjórnmálastefnu Pjeturs biskups og af-
skifti hans af stjórnmálum vorum hafa, eins og kunnugt er, verið
ærið skiftar. Verður því vart mótmælt, að hann hafi stundum
verið helzt til varfærinn í stjórnmálunum og ekki nógu kröfuharö-
ur fyrir hönd þjóðarinnar, þar sem stjórnin var á öðru máli en
fulltrúar þjóðarinnar. En þess ber og aö gæta, að aðstaða æðstu
ombættismanna landsins og konuugkjörinna þingmanna til stjórn-
arinnar var þá alt önnur en nú á síðari árum, og menn þeir er
ólust upp á fyrstu áratugum síðastliðinuar aldar litu allajafna
öðrum augum á konutigsvaldið og stjórnina en vér gerum nú. Til
marks um það sem nú var sagt má skírskota til ummæla dr.
Pjeturs á alþingi 1857 í máli um stcfnun lögfræðingaskóla í Reykja-
vík, sem hann hafði áður flutt (sjá Alþingistíðindi 1857, 90. bls.):
„Eg er öldungis á sömu meiningu og eg hefi áður verið um nyt-
semi stofnunar þessarar hér á landi, en það er regla min, þegar stjórn-
in neitar einhverju þvi, er alþingi hefir farið fram á, en þótt án þess
að gefa ástæður fyrir neitun sinni, að eg þá ekki vil fara hinu sama á
flot strax um hæl, þvi eg treysti stjórninni fullvel til að hafa góðar og
gildar ástæður fyrir neitun sinni, þó ekki láti hún þær í ljósi, að minsta
kosti verð eg að beiðast þess, ef nefnd verður kosin í þetta mál, [að]
eg þá ekki verði kosinn í hana, þar eð eg í þetta sinn, eftir því sem
á stendur, verð að vera málinu mótfallinn, og þar með kann að spilla
fyrir því.“
Mörg önnur dæmi upp á helzt til mikla varfærni og stima-
m/kt Pjeturs biskups gagnvart stjórninni mætti telja, ef þess
gerðist þörf. Fer stundum vel á henni, stundum miður, eins og
gerist. Stundum kann hún að hafa verið hagfeld og hyggileg fyrir
sjálfan hann, stundum vafalaust sprottin af einlægum vilja að koma
á góðu samkomulagi og góðri samvinnu milli þings og stjórnar
landi og lýð til gagns og blessunar.
Kaflinn um »Landstíðindin« og Þjóðfundinn er skrifaður af
mikilli þekkingu og leidd góð og gild rök að því, að Þjóðfundurinn
hlaut að fara eins og raun bar vitni um. Hefir höf. að vorri
hyggju tekist mætavel að gera grein fyrir hinum pólitísku
skoðanaskiftum dr. Pjeturs og nokkurra annarra embættis-
6