Skírnir - 01.01.1909, Page 14

14
Skapstórar konur.
segir um hana. þegar hún nefnir hana hið fyrsta sinn, að
hún hafi verið »kvenna vænst, er upp óxu á íslandi, bæði
at ásjánu vitsmunum. Guðrún var kurteis kona, svá
at í þann tima þótti alt b^rnavipr, þat er aðrar konur
höfðu í skarti hjá henni. Allra kvenna var hon kænst ok
bezt orði farin«. Og þegar Hrefna tekur að stríða Kjartani
á Guðrúnu — um það leyti, sem Kjartan er í grimmustum
hug' til hennar og' vandamanna hennar og hefir gert Lauga-
fólkinu hina rnestu svívirðing — þá segir hann, að Guð-
rún mundi »ekki þurfa að falda sér motri. til þess at sama
betr en allar konur aðrar«. Hún hlýtur að hafa verið
óumræðilega yndisleg, bæði ásýndum og í viðmóti, þegar
hún vildi það við hal’a. Við sjáum það bezt á því mikla
valdi, sem hún á á þeim mönnum, sem komast í mest
kynni við hana.
Hitt hefir þó enn meira á okkur fengið, hve fjöllyncl
hún er. Skapferlið er svo óvenjulega fjölbreytilegt —
eins og allar andstæður komist þar fyrir. Grimm er húnr
eins og þær, sem grimmastar eru; í því efni er Hall-
gerður henni fráleitt meiri. En Guðrún er undii'förullir
af því að hún er vitrari. Hún tælir menn út í hættu-
legustu vandamál, og varpar þeim frá sér eins og útslitn-
um skógörmum, þegar hún hefir fært sér í nyt flasfengni
þeirra og auðtrygni. En hún er ekki að eins full ást-
úðar við vandamenn. Hún getur reynst vandalausum
mönnum svo mikill drengur, að hún stofnar öllu í hættu
fyrir nauðleitarmenn sína, jafnvel sæmd og metorðum og
gæfu sjálfrar sín. Hún festir ást við mann og ann honum
fram í dauðann. Hún lætur taka þann mann af lífi. Og
hún lætur fóstbróður hans, sem aldrei getur annað en
elskað hann, verða banamann hans. Astríðurnar eru
óhemjulegar. En stillingin er svo mikil, að mann
hryllir við, eins og komið sé út úr mannheimum. Berg-
þóra geisar um bæinn í geðshræring. Hallgerður hleður
menn illyrðum. En Guðrún er eins og fjörður í hvíta-
logni, þegar lienni er skapþyngst. Þegar Bolli maður
hennar er veginn, gengur hún til tals við vegendurna og