Skírnir - 01.08.1912, Page 38

228
Jörgen Pétur Havstein.
hann frá embætti 15. sept. 1870, án þess að hann hefði
sjálfur beiðst lausnar. Var kallað svo að væri í náð og
með eftirlaunum, en eigi verður því samt neitað, að ónær-
gætnisleg í meira lagi og jafnvel ómannúðleg að sumu
leyti var aðferð sú, er stjórnin beitti i þessu máli. Amt-
manni var því nær fyrirvaralaust boðið að skila af sér
embættinu með öllu tilheyrandi 1. nóvember um haustið.
En ekki nóg með það. Honum var þar á ofan boðið að
skila af sér þegar í stað amtmannshúsinu og jörðunnni
Möðruvöllum með lögmætri skoðunargerð. Þetta fórst þó
fyrir með því að viðtakandi, settur amtmaður E. Th. Jón-
assen, áleit að það væri ótilhlýðilegt og gagnstætt réttar-
venju hér á landi, að svifta amtmann hæli og húsaskjóli
um það leyti árs. Eftirlaunin voru og skömtuð úr hnefa
og ósanngjarnlega lág, eftir því sem venja var til, 100
ríkisdalir um mánuðinn.
Þetta bar þá Havstein amtmaður úr býtum frá stjórn-
arinnar hálfu eftir að hann hafði gengið fram af sér í
þarfir lands og þjóðar og gegnt einu hínu umfangs- og
ábyrgðarmesta embætti hér á landi árum saman af hinum
mesta skörungsskap og dugnaði. Hann var sviftur fyrir-
varalaust því embætti, er hann hafði þjónað í 20 ár, og
það án þess að nokkrar þær sakir væru tilgreindar, sem
gætu réttlætt þessa aðferð, og án þess að honum væri
gefinn kostur á að bera hönd fyrir höfuð sér. Hér á ofan
var honum ætlað að fara á vonarvöl með fjölskyldu sína
í ómegð og hjú öll í byrjun vetrar, ef viðtakandi amtmað-
ur hefði framfylgt skipunum stjórnarinnar í greindu efni.
Það má telja áreiðanlega víst, að engin embættisafglöp í
venjulegum skilningi hafi ráðið því, er amtmaður var svo
hart leikinn, en hitt er aftur á móti vafasamara, hvort
sjálfstæði hans og einurð hafa þar ekki mestu um valdið.
Og þetta var nú einmitt á þeim árunum, er mest var talað
um afturhaldssemi, ósjálfstæði, fylgispekt og þrællyndi
íslenzkra embættismanna!
Það leið ekki á löngu áður landsmenn fengi tækifæri
til að votta það bæði í ræðu og riti, að þeir kynnu að