Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2000, Qupperneq 132

136
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
ritaðar heimildir ýja að, í stað þess að horfa á þau sem langvarandi þróun
sem átti sitt upphaf löngu áður en Island var byggt meðal þeirra þjóðfé-
lagshópa sem síðar fluttust þangað.
Rannsóknir á trúboði í Evrópu á tímum trúskiptanna sýna að norræn-
ir menn höfðu komist í kynni við kristni þegar á 7. öld og jafnvel fyrr.
Það var löngu áður en kristni var lögtekin í löndum norrænna víkinga
en fornleifarannsóknir í Birka í Svíþjóð og Kaupangi í Noregi sýna svo
ekki verður um villst að hin kristna trú var langt frá því laus við áhrif frá
siðum norrænna trúarbragða.75 Þessi áhrif koma einnig greinilega fram í
gögnum frá Þórarinsstaðauppgreftinum, eins og áður hefur komið fram.
Draga má stórlega í efa að hof eða blótstaðir hafi vísvitandi verið helg-
aðir í kristni eins og umræðan um samhengi í helgihaldi gerir ráð fýrir.
A íslenskum bæjarstæðum var venjulegast byggt aftur og aftur á sama
stað. Oftast er byggt í tóttum gamalla bygginga eða á grunni þeirra eldri,
hvort heldur sem byggingarnar fengu nýtt hlutverk eða ekki. Margir
fræðimenn eru einnig þeirrar skoðunar nú á dögum að kirkjur hafi ein-
faldlega verið reistar á þeint stöðum þar sent auðvelt var fyrir fólk að
sækja þær, kannski af fleiri en einum bæ eins og síðar varð. Sömuleiðis
eru fræðimenn þeirrar skoðunar að fólk hafi konrið sér upp föstum helgi-
stöðum til kristins helgihalds áður en fyrstu kirkjurnar risu og þá jafnvel
að jarðað hafi verið í ákveðnum grafreitum áður en kirkja var fyrst reist í
þeim.76 Það gæti vel hafa verið gert á Þórarinsstöðum, því greinilegt er
að byrjað var að jarða í grafreitnum þar áður en fyrri kirkjan var reist.
Ljóst er að eitt dæmi nægir ekki til að afsanna kenninguna en ég leyfi
mér samt að efast stórlega um að samhengi í helgihaldi hafi meðvitað átt
sér stað við trúskipti norrænna nranna. Dæmið sem við höfum frá Þórar-
insstöðum er einungis lítill hluti af stærri heild en saga hvers einstaks
staðar er jafn mikilvæg og stóra heildarmyndin.